18 yıllık türkçe ezan çilesi
Tek Parti döneminin büyük ısrarı ile başlayıp çileye dönüşen Türkçe ezan, Adnan Menderes’in iktidarı döneminden 18 yılın ardından sona erdi. Arapça ezanın serbest bırakılmasından sonra insanlardaki mutluluk minarelere yansıdı. Bursa'da bir camide ikindi ezanı tam yedi kere okundu.
Ezanın Türkçeleştirilmesi 1930’lu yıllarda sıkça dile getirilmeye başlandı. Ardından gelen süreçte dinde reform yılı ilan edildi. 1931 yılında Dolmabahçe sarayına dokuz hafız getirilerek ezanın Türkçe okunması çalışmalarına resmen geçildi. O dönem Hafız Rifat Bey ilk Türkçe ezanı Fatih Camii’nden okudu. İnsanlar o kadar büyük bir şaşkınlıkla ezanı dinlediler ki bir türlü kabullenemediler. Ardından Diyanet genelge yayınlayarak tüm yurtta ezanın Türkçe okunmasını duyurdu. Genelge de ezanın Türkçe okunmasının şart olduğu buna müezzin ve hocaların katı bir şekilde cezalandırılacağı yazıyordu. 1941'de ise Refik Saydam'ın başbakanlığı ve İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanlığı zamanında kanun çıkarıldı ve Türkçe ezan yasalaştırılmış oldu. Hatay alındığı zaman komutanlar ilk olarak camilerdeki Arapça ezanı kaldırdılar. Hatta işin en enteresan tarafı sadece camilerde değil evler de de Arapça ezanın okunması istenmiyordu. Bu sebepten ötürü insanlar hapse atıldı üstelik dayak bile yedi. Halk baskılara direnince sırf caydırıcılığı olsun diye Arapça ezan okuyanların idam edilmesi bile gündeme geldi. Bu uygulamanın ardından yayınlanan başka bir kararla salanın da Türkçe okunması şartı konuldu. Tüm bu değişikliklere uymayanlar üç aya kadar hapis cezasına çarptırıldı.
MENDERES EZANI ÖZGÜR BIRAKTI
Halk bu sisteme bir türlü ayak uyduramadı. Ardından Menderes tek partili sisteme 1950 seçimlerinde son vererek iktidara geldi. Demokrat Partinin ilk işi CHP’nin başlattığı ve 18 yıl süren Türkçe ezanı Arapçaya çevirmek oldu. Kendi partisinden bile bu konuda erken davrandığını söyleyenler olsa da Adnan Menderes vatandaşın kendisini desteklemesinden güç bularak geçişi başlattı. Arapça ezanın serbest bırakılmasından sonra insanlardaki mutluluk minarelere yansıdı. Bursa'da bir camide ikindi ezanı tam yedi kere okundu. 16 Haziran 1950’de Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a bildirilen düzenleme onunda onaylaması ile getirildi. Menderes, hazırlanan kanunla aslında Türkçe ezanı değil, sisteme konulan Arapça ezan yasağını kaldırdı. Düzenlemeye göre isteyen istediği gibi ezan okuyabilecekti. Fakat o günden bu güne 65 yıldır ezan Arapça okunmaktadır.
Gülşen YILMAZ / YENİ HABER
