Açeliler barış anlaşmasının sağladığı huzur ortamından memnun

CAKARTA (AA) - MAHMUT ATANUR - Açe ve Endonezya arasındaki çatışmaları sonlandıran 2005'teki Helsinki Barış Anlaşması'na imza atan Eski Özgür Açe Hareketi Lideri (GAM) Malik Mahmud, taraflar arasında 14 yıldır devam eden huzur ortamdan memnuniyet duyduğunu belirtti.

Açe Geleneksel Lideri (Wali Nanggroe Aceh) 80 yaşındaki Malik Mahmud, Açe ve Endonezya hükümeti arasındaki tarihi barış anlaşması süreci, Endonezya'dan beklentileriyle ilgili AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Endonezya ve Açe arasında 2000-2003'te Cenevre ve Tokyo'da da görüşmelerin yapıldığını ancak başarılı sonuç elde edilemediğini belirten Mahmud, 2004'te 200 binden fazla Açelinin ölümüne yol açan tsunaminin barış sürecinin hızlanmasına vesile olduğunu söyledi.

Afet sonrası bölgeye yardıma gelen dünyanın çeşitli ülkelerinin, taraflar arasında barış yapılması konusunda teşvik edici olduğunu aktaran Mahmud, 2005'te tekrar gündeme gelen barış müzakerelerin daha önce süreç içinde yer almaması nedeniyle Finlandiya'da olmasına karar verdiklerini anlattı.

Finlandiya'daki görüşmelerde barış kararı aldıklarını aktaran Mahmud, "GAM heyeti ve Açe adına bulunduğum barış görüşmelerinde, yıllarca süren çatışma sonrası Endonezya hükümeti ile mutabakata vardığımız anlaşmaya imza attım. Açe ve Endonezya arasında uzun süren çatışma, Allah'ın lütfu ile 2005'teki Helsinki Barış Anlaşması ile son buldu." dedi.

- "Merkezi hükümetten sözlerini tutmasını bekliyoruz"

Mahmud, Endonezya hükümetinden barış anlaşmasında yer alan vaatlerin yerine getirilmesini beklediklerini vurgulayarak, "Merkezi hükümetin barış anlaşması ile Açe bayrağı, milli marş ve GAM'ye özgü sembolün kullanılması gibi bazı konularda verdiği sözlerini yerine getirmesini istiyoruz." ifadesini kullandı.

Endonezya hükümetiyle, bölgedeki mevcut sorunlara ilişkin belli aralıklarda görüşmeler yaptıklarını aktaran Mahmud, "Merkezi yönetimle, devam eden sorunlara ilişkin belli aralıklarda çeşitli hükümet organları ve yetkilileri ile görüşmelerimiz sürüyor. Netlik kazanmayan kısımları da zamanla çözeceğimize inanıyoruz." şeklinde konuştu.

Mahmud, Helsinki Anlaşması kapsamında, kara ve denizde belirli mesafeye kadarki yer altı kaynaklarından elde edilen gelirlerin Açe'ye verilmesine ilişkin talebin de hala görüşüldüğünü söyledi.

Barış müzakerelerine büyük katkısı olan Devlet Başkanı Yardımcısı Yusuf Kalla'nın yakın zamanda görevinden ayrılacağını anımsatan Mahmud, yeni dönemde Devlet Başkanı Joko Widodo ya da yardımcısı olacak Ma'ruf Amin'den Açe ile ilgili konuları üstlenmesini ve sorunları kısa sürede çözüme kavuşturmasını beklediklerini anlattı.

- "Osmanlı'nın yardımını nesilden nesile hiç unutmadık"

Mahmud, 16 yüzyılda baharat ticaretini ele geçirmek isteyen Portekizlilerin Açe Sultanlığına yaptığı saldırılara karşı Osmanlı Devleti'nin yardımlarını unutmayarak nesilden nesile aktardıklarını belirtti.

Osmanlı ile Açe arasındaki özel bağa dikkati çeken Mahmud, "Açe Sultanlığı döneminde bölgeye yardım amaçlı gelen Osmanlı askerlerinin bir kısmı burada yerli halk ile evlendi. Bu nedenle kendimizi Osmanlı torunu olarak görüyoruz." diye konuştu.

- ''Bazıları huzur ortamını bozmak istiyor''

Açe eyaletinde geçen hafta eski GAM üyesi olduğu belirtilen cezaevi firarileri ile polis arasında çıkan çatışmada 3 kaçağın ölmesine ilişkin Mahmud, "Ölenlerin GAM ile ilgisi yok. Bu Açe'de şiddet çıkarmak isteyenlerin işi. Bazıları huzur ortamını bozarak bölgenin eski günlere dönmesini istiyor." görüşünü paylaştı.

Amaçlarının Açe'nin ekonomik standartlarını artırmak ve turizmi yaygınlaştırmak olduğunu dile getiren Mahmud, Açe halkının güleryüzü ve kültürünü dünyaya tanıtmak istediklerinin altını çizdi.

Mahmud, Sumatra Adası'ndaki diğer şehirler ve Cava Adası'na nazaran Açe'nin daha güvenli olduğunu ifade ederek, ''Dükkanlarımız, 24 saat faaliyet gösterebiliyor. Halk gönül rahatlılığıyla dışarda dolaşabiliyor.'' şeklinde konuştu.

- Helsinki Barış Anlaşması'nın 14. yılı

Endonezya'nın Sumatra Adası'nda yer alan Açe'nin bağımsızlığı için mücadele eden GAM ile Endonezya hükümeti arasında 30 yıl süren çatışma, 15 Ağustos 2005'te Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de yapılan anlaşma ile sona ermişti. Anlaşma ile Açe otonom statü kazanmıştı.

GAM, 2010'da vefat eden Tungku Hasan Di Tiro liderliğinde 1976'da kurulmuştu.

Portekizliler, 1560'da Hint Okyanusu'nu kıyısındaki Açe Sultanlığı'na saldırmaya başlamıştı.

Bunun üzerine Açe Sultanı, 2. Selim'den yardım talebinde bulunmuştu. Talep üzerine Osmanlı, 600 kişiden oluşan deniz gücünü Açe'ye göndermişti. Açe'ye gelen ve Portekizlileri yenen Osmanlı askerlerinin bir bölümü de kendilerine tahsis edilen Bitai köyünde kalmıştı.

Türk askerleri, Açe halkına askeri eğitim vermek amacıyla akademi kurmuştu. Açelilere top dökmeyi öğreten ve savaş eğitimi veren Türk askerleri ayrıca Açe ordusunun kurulmasına destek olmuştu.

Türk askerlerinden savaş teknikleri öğrenen Açeliler, uzun süre Portekizlilere ardından da Hollandalılara karşı mücadele vermişti.