Açık oy Gizli sayım!

Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ne ‘tek adamcılık’ ve ‘diktatörlük’ eleştirisi getiren CHP’nin, bunları Türkiye’ye bizzat yaşatan parti olduğunu tarihi hakikatler ortaya koyuyor. Seçimler ‘açık oy gizli sayım’ sistemiyle yapılıyor, seçim sandıkları CHP bayraklarıyla donatılıyordu.

1948 dönemine kadarki İsmet İnönü yönetimi bir ilk yaparak “açık oy gizli sayım” prensibini uygulamaya koydu. Dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, hiçbir zaman tarafsız olamayarak CHP genel başkanlığı ceketiyle ülkeyi yönetti. İnönü bu dönemlerde 1946 ve 1950 seçimlerine Cumhurbaşkanı olmasına rağmen CHP safında katıldı. 1946 seçimleri Demokrat Parti’nin gücünü görüp fırsat vermek istemeyen CHP’nin seçimleri 1 yıl erkene alması ile yapıldı. Seçimlerde gizli oy yerine herkesin hangi partiye attığınızı görebileceği şekilde açık oy kullanılması, oylamaların bitiminden sonra oy pusulalarının sayımında bu defa herkesten gizli sayım yapılması, halkın gözünde seçimlere “şaibe” karıştığı imajını çizdi.

SANDIKLARIN ÜZERİNE CHP BAYRAĞI

Demokrat Parti bu seçimlerin hem baskın seçim hem de hileli seçim olduğu konusunda halkla hem fikir oldu. Hatta Partililer seçim öncesi baskın seçim olduğu için itiraz ettiler fakat karar TBMM’den geçti. Yenilgi olacağı önceden bariz bir şekilde belli olmasına rağmen Demokrat Parti yine de seçimlere katıldı. Demokratlar CHP’ye İnönü’nün destek olmasını da itiraz etti. Her iki partiye de eşit şekilde davranmasını dile getirdi. Fakat İnönü “değişmez” genel başkan olarak CHP’ye desteğini sürdürdü. 1946 seçimleri açık oy gizli tasnif yönteminden dolayı olsun propagandalardan dolayı olsun o kadar şaibeliydi ki seçim günü gazetelerde boy boy “vatandaş oyunu CHP’ye ver” yazıları, yine tam sayfa altı ok amblemleri ve seçim anında sandıkların üzerine serilen CHP bayrakları bu şaibeye zemin hazırlayan nedenlerden sadece bazılarıydı. Cumhuriyet döneminin bu ilk çok partili seçimleri anlaşılacağı üzere CHP’nin kazanması ile sonlandı.

AÇIK OY PRENSİBİ GETİRİLDİ

1950 seçimlerine gelindiğinde ise radikal bir değişiklik yapılarak açık oy prensibi yerini gizli oya bırakarak oy sonrası gizli sayım yerine açık sayım prensibi getirildi. Ayrıca 1948 seçimlerinde olduğu gibi seçim pusulalarının saklanması sorunun önüne geçebilmek amacı ile seçimlerin hâkim gözetiminde yapılması kararı alındı. Seçimlerde CHP iktidar olmanın avantajlarını kullanmak isteyerek, halkın oylarını almak için birçok oyuna başvurdu. Köylüye traktör ve tohum verilmesi, orman kesmekten dolayı hapiste olanların salıverilmesi, köylünün ürününe yüksek fiyat verilmesi, vergi indirimi ve memurlara ikramiye verilmesi gibi düzenlemelere gidildi. Bu seçimler de de yine Cumhurbaşkanı İnönü bütün mitinglerde CHP safında yer aldı. Fakat tüm bunlar CHP’nin propagandaları, İnönü’nün katı tavrı 14 Mayıs 1950 seçimlerinde hiçbir etki yaratmadı. Çünkü 1948 yılında kabul edilen gizli oy, açık sayım sistemi oyların adaletli sayılmasını sağladı. Böylelikle Demokrat Parti 408 milletvekili ile iktidarı ele geçirdi. Bu adil seçimler 27 yıllık CHP iktidarının sonunu getirdi, bu tarihten sonra 1977 yılı hariç olmak üzere bir daha darbeler dışında CHP iktidara gelemedi.

GÜLŞEN YILMAZ / YENİ HABER