Bundan 100 yıl önce Azerbaycan Türkleri 90 yıllık Rus esaretinden kurtularak kendi bağımsızlıklarını ilan ettiler. Kurulan yeni devleti beşiğinde yok etmek için harekete geçen Bolşevik ve Ermeniler, Azerbaycan Cumhuriyeti’ni zor durumda bırakmıştı. 30 binlik bir kuvvetle Azerbaycan Cumhuriyeti’ni yok etmek için harekete geçen bu ordunun önünü alabilecek hiçbir askeri kuvvet yoktu. Çünkü Çar Rusya’sı ileride ona doğru silah çevirmesinler diye Müslümanları askere almıştı. Bu yüzden de Azerbaycan’da savaşmak için asker ve silah yoktu.

Azerbaycan aydınları durumun vahametini anlayıp kardeş bildikleri Osmanlı’dan yardım istediler. Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna doğru kendisi de zor durumda olan Osmanlı bu çağrıya cevapsız kalmadı. Osmanlı Devleti, Enver Paşanın kardeşi Nuri Paşa komutasında daha sonra toplam sayısı 12 bin kişi olacak “Kafkas İslam Ordusu”nu Azerbaycan’a gönderdi.

1918 yılının Haziran ayından itibaren Azerbaycan’ın birçok şehrinde kahramanca savaşıp destanlar yazan bu ordu, Bakü kapılarına dayandı. Uzun savaşlardan sonra nihayet 15 Eylül 1918 tarihinde Kafkas İslam Ordusu Bakü’ye girdi. Bir gün sonra Müslüman halkın sevinç gösterileriyle Bakü’de askeri geçit töreni yapan Kafkas İslam Ordusu, Bakü’yü Azerbaycan’a hediye etti.

27 Nisan 1920 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti’nin yeniden Rus işgali altına girmesinden sonra halkın gizlice yüreklerinde yaşattığı bu ordu bağımsızlıktan sonra yeniden açık şekilde dillendirilmeye başlandı. Kafkas İslam Ordusu şerefine şiirler yazıldı, şarkılar, türküler bestelendi, Kafkas İslam Ordusu’nun savaştığı yerlerde anıt şehitlikler yapılarak 100. Yıla gelindi. Türkiye’den sonra en fazla Türk şehitliğinin olduğu yer olan Azerbaycan halkı her zaman bu şehitliklere karşı vefa borcunu yerine getirdi. Bu şehitliklerin bakımını yapan halk her zaman şehitlikleri ziyaret ederek Azerbaycan için şehit olan bu şehitlerin ruhunu aziz tuttu.

Eşine az rastlanır bu vefa örneğini sergileyen halktan güç alan Azerbaycan Hükümeti de Bakü’nün kurtuluş günü olan 15 Eylül tarihinde Askeri Geçit Töreni düzenleyerek Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı da onur konuğu olarak davet etti. Gösteride Azerbaycan ve Türkiye ordularının geçiş törenleri yapıldıktan sonra yine Azerbaycan ve Türkiye askerleri 100 yıl önceki Kafkas İslam Ordusu’nun askeri giysilerinde geçiş yaptılar. Sadece bununla da kalmayarak tüm hafta boyu Bakü’de, Kafkas İslam Ordusu ile ilgili çeşitli programlar, uluslararası Sempozyumlar, akademik ve kültürel faaliyetler gerçekleştirildi.

Bir milletin sözcüsü ozanları, şairleri, fikir adamlarıdır. Kafkas İslam Ordusu’nun Azerbaycan halkı için ne demek olduğunu da en güzel Azerbaycan Halk Şairi Bahtiyar Vahapzade ifade etmiştir:

Yolcu, arabanı bu yerde eğle.
O mezar önünde sen tazim eyle.
Secde kıl, dua et onun ruhuna,
Ayak bastığın yer borçludur ona