Türkiye'de AVM'ler 1995 yılında 12 adet iken, 2011 yılında 264'e, 2014 yılında 345'e, 2015 yılında 369'e, 2016 yılında 414'e, 2017'de 443'e, 2018'de 448'e yükseldi. AVM' lerin anavatanı Amerika olmasına rağmen, Türkiye büyüklük açısından olmasa da pazar büyüme hızı olarak büyük benzerlikler gösteriyor.

 

ABD'de rakamları incelediğimizde, 100.000’den fazla irili ufaklı merkez var ve en önemli bulgu ise bunların da bir kısmının Türkiye' de olduğu gibi kapanması. Hızlı büyüme ve arkasından gelen ekonomik resesyon, bazı AVM yatırımlarının zor durumda kalmasına yol açıyor.

 

Stabil ve planlı büyüme, temkinli yaklaşımlar ve maceradan uzak durmak gerekiyor. Ticarette risk elbette her zaman var olacaktır. Önemli olan, gözü kapalı ve gerçek üstü senaryolarla ilerlememek. Bu durumda en fazla çekinmesi gerekenler AVM’ler değil markalar. Elbette, AVM’ler belirli bir yatırım yapıyorlar ve risk alıyorlar. İhtiyaç doğması halinde bu yatırımları satabilir veya farklı bir fonksiyona dönüştürebilirler. Fakat markaların henüz defter değerini karşılamamış olan yeni mağazalarının ne olacağı acaba hesap ediliyor mu?

 

Başta batı olmak üzere belli bölgelerde ekonomik çöküş, internet üzerinden alışverişin yaygınlaşması ve kentte alışverişin yeni biçimler alması gibi nedenler, bir zamanlar ebedi görünen AVM’leri gözden düşürdü.

 

ABD’de ilk AVM’ler sadece otomobilli zenginlerin gidebildiği merkezler olarak planlanmamıştı. “AVM’lerin babası” Victor Gruen’in planları, bu merkezlerin etrafında yerleşim yerleri, klinikler, okullar ve lazım olan her tür hizmeti öngörüyordu. Dünyanın ilk kapalı AVM’si olarak 1956’da Minnesota’da Southdale Center’i inşa etti. Gruen’in planladığı türden AVM’ler hayal olarak kaldı. Klimalı devasa binalar zevksizlik örneği olarak birer birer yükselmeye başladı. AVM’ler, insanların alışverişin yanı sıra gezdiği, arkadaşlarıyla buluştuğu bir yer, çağdaş Amerikan kültürünün merkezinde yer alan bir olgu haline geldi; diğer ülkeler ise Amerikan yaşam tarzını taklit etmek için bu tarzı model olarak aldı.

 

1990’larda ABD’de yılda 140 civarında AVM inşa ediliyordu. 2007’de artık frene basılmıştı. O yıl ilk kez hiç AVM inşa edilmedi. Ekonomik resesyon kendini hissettirmeye başlamış, AVM kapatma dönemine girilmişti artık.

 

Bugün en büyük AVM’ler farklı ülkelere kaymış durumda. Dünyanın en büyük AVM’leri arasında Çin’deki New South China Mall başı çekiyor. Burası ABD’nin en büyük AVM’si olan King of Prussia Mall’ın iki katı büyüklüğünde. İlk on arasında yer alan AVM’lerden ikisi de İran’da. Bangladeş bile ‘King of Prussia’dan daha büyük bir AVM yapmakla övünüyor.

 

Dünya olağanüstü bir tüketim eğilimine girmiş durumda. Fakat Amerika’nın “hayalet AVM”lerinin gösterdiği gibi, moda akımlar, adlarından da belli olduğu gibi ‘moda’dır, gelirler ve giderler. Antik Mısır’daki tapınakların niye yapıldığını bugün nasıl kimse bilmiyorsa AVM’ler de bir gün arkeoloji ve folklorun bir parçası haline gelecek.

 

Araştırmalara göre; tüketicilerin % 72'si haftada 1 ile 3 kere AVM'lere gidiyorlar. Ayda bir kere de olsa AVM'ye gidenlerin oranı % 22 olarak raporun sonuçlarına yansıyor. Daha seyrek aralıklar ile giden tüketicilerin oranı ise toplamda % 5 olarak belirleniyor.

AVM'lere giden tüketiciler çok yüksek bir oranla zamanlarının 1-3 saatini AVM içerisinde geçiriyor. AVM'lerde 1 saatten az kalan tüketicilerin oranı % 12 olarak belirtilirken, 4-6 saat arasında AVM'lerde vakit geçiren tüketicilerin oranı ise yaklaşık bir şekilde % 15 olarak sonuçlara yansıyor. 7 saatten uzun süre AVM'lerde kalanların oranı ise % 1.

Tüketicilerin büyük çoğunluğu gittikleri alışveriş merkezini seçerken mağaza çeşitliliğine % 74 oranda önem gösteriyor. Ayrıca araştırma katılımcılarının % 46'sı evlerine yakın olmasının bir alışveriş merkezini tercih ederken önemli olduğunu vurguluyor. Tüketicilerin % 29'u AVM'nin yerini beğendikleri için, % 18'i ise ilgilendikleri bir etkinlik olduğu için AVM'ye gitmeyi tercih ediyorlar.

AVM'lere giden tüketiciler, gün içerisinde çoğunlukla 50 ve 200 TL arasında para harcıyorlar. Gün içinde 51-100 TL harcadığını bildiren tüketicilerin oranı % 39, 101 ve 200 TL arası harcama yaptığını belirten tüketicilerin oranı ise % 31 olarak görülüyor. 50 TL altında harcama yapan tüketiciler % 11, 201 TL üzeri harcama yapanlar ise % 19 oranlarına sahip.

Tüketicilerin alışveriş merkezlerine gitme sebeplerinin en başında, % 91 oran ile alışveriş yapmak geliyor. AVM'lere yemek ve sinema için giden tüketicilerin oranları % 50 olarak belirleniyor. Özel etkinlikler için AVM'lere gitmeyi tercih edenler ise % 22 oran ile araştırma sonuçlarına yansıyor.

Tüketicilere alışveriş merkezlerinde ne gibi etkinlikler görmek istedikleri sorulduğunda ise daha eşit bir dağılım ile karşılaşılıyor. Sevgililer Günü, Yılbaşı, Kadınlar Günü gibi özel gün etkinliklerini tercih eden tüketicilerin oranı % 62 olarak görülüyor. İmza günleri yapılmasını isteyen tüketicilerin oranı % 51, konserler düzenlenmesini isteyen kullanıcıların oranı ise % 44 olarak ölçümleniyor.

 

Sonuç olarak;

Son 10 yılda ülkemizde inşaat sektörü gibi hızlı büyüme gösteren AVM'ler için 50milyar $ para harcandı. Birkaç silikon vadisi için harcanabilecek olan bu paranın kıymetini bilemedik. İnternetten alışveriş yapma isteği amazon, alibaba, ebay gibi firmalar son 2-3 yılda dünya geneli rekor kırıyorlar. Haftaya dönem dönem alışveriş ve harcama...