GRİBİN BULAŞMASI VE YAYILMASI NASIL ÖNLENİR?

Grip tedavisinde anti-gripal ilaçların ve ateş düşürücü etkisi ön planda olan aspirin, parasetamol ve ibuprofen kullanımının yaygın olması, faydadan çok zarar verebildikleri, hatta gribin yayılmasına neden olabildiklerine dair tartışmalar gündemimizi meşgul etmektedir.

Bu konularda fikir birliği olmadığı için, biz daha çok izlenmesi gereken uygun stratejileri ele almayı hedefledik, çünkü bir hastalığın tedavisinden ve ona karşı koruyucu önlemlerden bahsedebilmek için öncelikle teşhisin doğru konulması, ayırıcı tanının yapılması esastır. Gribin en çok karıştırıldığı hastalık ise nezle, yani soğuk algınlığıdır.

Nezle ile Grip arasındaki farklar nelerdir?

Grip daha ağır seyreden, ciddi kas ağrılarının da eşlik ettiği ve İnfluenza virüslerinin neden olduğu bir hastalık iken, nezle Rinovirüslerin etken olduğu daha çok burun akıntısı, ateş ve sık hapşırıkla seyreden ve daha hafif bir rahatsızlıktır. Grip ani gelişen, sıklıkla titremeyle birlikte olan ateş, baş ağrısı, halsizlik, kas ağrısı (miyalji) ve kuru öksürükle karakterizedir. Hastalığın erken, başlangıç bulgularını takiben boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı ve öksürükte şiddetlenme ortaya çıkar. Nadiren gözlerde kızarma, karın ağrısı, bulantı ve kusma görülür.

Gripte hastalığın ortaya çıkışı ve ilerlemesi hem virüsün kendi yapmış olduğu yıkım hem de virüsün bakterilerin işini kolaylaştırması suretiyle olur. Burada, salgını yapan virüs cinsin (H3N2, H1N1...) hastalık yapabilme gücü ve hastalanan kişinin savunma sisteminin özellikleri sonucu belirler. Virüs solunum yollarını döşeyen hücrelerde harabiyet yapar, sonuçta salgı artışına ve solunum fonksiyonlarında bozulma olur. Virüsün zarar verdiği hasarlanmış bölgelerde salgıların da birikmesiyle bakteriler kolayca çoğalır ve bakteri enfeksiyonu gelişir. Ayrıca virüs, bünyesine girdiği kişinin bağışıklık mekanizmalarını düzenli çalışamaz hale sokacak etkilere de sahiptir.

GRİP TEDAVİSİ NASIL OLMALI? RADİKAL Mİ? SEMPTOMATİK Mİ?

Gribin spesifik tedavisi yoktur. Yaklaşık bir hafta içinde hastalık kendiliğinden iyileşecektir; 5-7 gün iyice dinlenmek esastır. Bol sıvı tüketilmesi de salgıların rahatça dışarı atılmasını sağladığından iyileşmeyi hızlandırır. Ağrı kesici, ateş düşürücüler kullanılabilir ancak Aspirin kesinlikle kullanılmamalıdır.

Gribin tedavisi için kullanılabilecek antiviral ilaçlar, şikâyetlerin başlangıcından itibaren ilk 48 saat içinde verilirse en fazla yararı sağlamaktadırlar. Bu sürenin kısalması daha da etkin olmalarına yol açmaktadır. Gribin süresini 1-3 gün kısaltabilirler. Antibiyotikler yalnızca bakteriyel zatürre, ortakulak enfeksiyonu veya sinüzit gibi durumların varlığında doktor önerisiyle kullanılmalıdır.

Ateşi ne zaman önemsemeli?

Ateş, dikkatli takip edilmesi istenen, fakat her zaman korkulması gereken bir durum değildir. Bu nedenle hastanın genel durumunun değerlendirmesi bizim için çok daha önemlidir.

Ateş, vücudun enfeksiyona karşı verdiği bir yanıttır; enfeksiyonla mücadele etmek için girdiği yeni bir durumdur. Bedenimizin termostatı başka bir ayara geçiyor, vücut kendini ısıtıyor ki mikroplarla savaşsın. O yüzden ateşi düşürmek her zaman istenen bir durum değildir. Hasta vücut bu yeni duruma adapte oluyor ve tedavi etmeye çalışıyor. Ama çok yükseldiği zaman, hastanın başı ağrımaya başlıyor, halsizleşiyor. Bu tepkiler baş göstermeye başladığında ateş düşürücü verilmeli, aynı zamanda da anti-gripal ilaçlar parasetamol içerdiğinden ağrı kesici görevi görürler, bu da hastayı rahatlatır. Çocuğu geçmişte havale geçirmiş ebeveynlerin, çocuklarının ateşlerinin çok oynamasına izin vermemeleri yerinde olur ve bu safhaları beklemeden ateş düşürücü vermeleri çok normaldir.

NE TÜR BİR ATEŞ DÜRÜŞÜRCÜ TERCİH EDİLMELİ?

Parasetamol ağrı kesici ve ateş düşürücü. İbuprofen ise bu özelliklerinin yanı sıra antienflamatuar etkiye sahip. Yani iltihabi reaksiyonları da iyileştiriyor.  Bu yüzden de eklem, kemik yaralanmalarında, ödem yaratan durumlarda ibuprofeni bütün bu etkilerinden ötürü özellikle tercih ediyoruz. Vücuttan atılma mekanizmaları da biraz farklı. Parasetamol karaciğer, ibuprofen ağırlıklı olarak böbrek yolu ile atılıyor. Yüksek ateşli ve ateşin indirilmesi gerektiği durumlarda biz bu ilaçların dönüşümlü verilmesini öneriyoruz. Bir organı devamlı yormak yerine, ağırlığı ikiye bölmüş oluyoruz. Bir ilaç herkese aynı cevabı veremeyebiliyor. Herkesin aynı şekilde etkilenmesi de mümkün değil.

Başka bir konu da kombinasyon ilaçlar. Biz grip tanısı doğrulanmamış hastalar için doktora danışılmadan anti-gripal ilaçların, ağrı kesicinin yanı sıra aynı zamanda öksürüğü durdurucu, burun tıkanıklığını giderici çok içerikli ilaçlar kullanılmasını önermiyoruz. Bu ilaçlar tahmin edemediğimiz sorunlara yol açabilir: Tedavi hastadan hastaya göre değişebilir; Gribin şiddetine göre, hastanın yaşı ve altta mevcut olan şeker hastalığı, kalp hastalığı veya kanserin varlığı, istirahat etmeye uygunluk durumuna göre karar verilmelidir.

GRİBİN BULAŞMASI VE YAYILMASI NASIL ÖNLENİR?

Virüs partiküllerini içeren öksürük, aksırık ve burun akıntılarının damlacıklar vasıtasıyla solunmasıyla hava yoluyla kolaylıkla bulaşabilirken, enfekte olmuş havlu, telefon, kapı kolları ile direk temasla veya öpüşmek, tokalaşma ile de bulaş mümkün olmaktadır. Bir tek hapşırıkla 40.000 damlacık havaya saçılmakta ve yaklaşık 1 mikron çaplı bu damlacıklar havada asılı kalmakta ve solumayla bir tek tanesi bile enfeksiyona neden olabilmektedir. Vücut dışında virüs paralarda, kapı kollarında ve diğer yüzeylerde dakika ile haftalar arasında canlı kalıp enfeksiyona neden olabilmektedir.

Grip, gripli kimsenin öksürmesi, aksırması hatta konuşmasıyla, içerisinde hastalığa neden olan canlı virüsleri taşıyan damlacıkların havadan alınması ile ayrıca öpüşme ve tokalaşma gibi temaslar yoluyla kişiler arasında yayılır. Grip virüsü, hastalığın belirtileri başlamadan 1-2 gün öncesinden başlayarak, hastalığın belirtileri başladıktan sonraki 4-5 gün boyunca bulaştırılabilmektedir. Çocuklar hastalığın yayılmasında önemli; büyüklere hastalık daha çok çocuklardan geçer. Salgınlar kış ve ilkbaharda ortaya çıkar, ani başlar, 2-3 haftada zirve yapar, 2-3 ay devam eder ve sonlanır. Mevsimi dışında grip etkenlerinin hastalık ya da salgın yapması beklenen bir durum değildir.

Ne zaman doktora gitmeliyim?

Belirtiler şiddetliyse, toparlanacağınıza daha da kötüye gidiyorsanız, ateşiniz düşmüyorsa mutlaka hekime başvurun. Grip gibi başlayan ve başka bir hastalığa dönüşen bir duruma girmiş olabilirsiniz. Eğer bu belirtilerden herhangi biri varsa, hemen bir doktora görünün:

• Nefes alma zorluğu

•Kalıcı ateş

• Kusma

•Ağrılı yutma

•Kalıcı öksürük

•Kalıcı tıkanıklık ve baş ağrısı

KORUNMA

Hastalık temas ve hava yolu ile bulaşır, o nedenle hasta kişilere özellikle kapalı alanda uzun süre birlikte olmaktan, temas etmekten ve onlarla ortak eşya (havlu gibi) kullanmaktan sakınılmalıdır. Hasta olan kişi çevresindekilere hastalığı bulaştırmamak için eşyalarını ayırmalı, çok zorunlu olmadıkça kalabalık ortamlara girmemelidir. Sık el yıkama hastalığın bulaşmasını ve yayılmasını önlemede anahtar role sahiptir. Hasta kişinin veya hastalarla temas etmek durumunda olan kişinin sık sık el yıkaması ve maske kullanması önerilir.

En önemli korunma ise aşılanma ile sağlanabilir.