İşletmeler belli dönemlerde sosyal yardım amaçlı veya tanıtım amaçlı olarak alışveriş mağazalarından aldıkları hediye çeklerini gerek müşterilerine gerekse çalışan personellerine dağıtmaktalar. Vergisel yönüyle incelendiğinde çeki düzenleyen alışveriş merkezi, çeki satın alan işletme ve çeki kullanan olmak üzere üç tarafı olan bu işlemler özellikleri ve durumlarına göre farklı vergisel sonuçlar doğurmaktadır.

Hediye Çekinin Düzenlenmesi

Hediye çekinin düzenlenmesi KDV kanunun 1/1 bendine göre teslim olmakla birlikte, KDV kanununun 10/a bendi gereği “vergiyi doğuran olay mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde” doğmakta olup, hediye çekinin düzenlenmesi ile birlikte mal teslimi ve hizmet ifası gerçekleşmemiştir. Maliye Bakanlığı 26.01.2001 tarih ve 5166 sayılı özelgesinde “…… herhangi belirli bir mal teslimi ve hizmet ifasını göstermeyen hediye çeklerinin verilmesi ile KDV yönünden vergiyi doğuran olay gerçekleşmemektedir. Bu nedenle, hediye çeki dağıtan firmaların, hediye çeklerini dekont vererek belgelendirmesi ve alınan bedelleri de “avans” olarak muhasebeleştirmesi gerekmektedir.” açıklaması yapılmıştır.

Hediye Çeklerinin işletme personeline verilmesi

Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesine göre “Ücret işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı olarak verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler” olarak tanımlanmıştır. Maddenin devamında “Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” denilerek ücretin değişik adlar altında yapılsa dahi ücrete dahil edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununun 80. Maddesi “b” fıkrasında “ayni yardımlar” bahsedilmiş, “c” fıkrasında ise “…. her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile yani yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler” ibaresi kullanılmıştır. Bu nedenle işveren tarafından çalışanlara sağlanan her türlü menfaatler ücret olarak değerlendirilmesi gerekir. Personele verilen hediye çeki bordroya dahil edilmeli, SGK primi bu tutara göre tahakkuk ettirilmeli, Gelir Vergisi de bu tutar üzerinden beyan edilmelidir.

Hediye Çeklerinin müşterilere dağıtılması

İşletmelerin reklam ve tanıtım amacıyla hediye çeki dağıtmaları Gelir Vergisi Kanunun 40. maddesinin 1. bendi kapsamında değerlendirilerek pazarlama, satış ve dağıtım giderleri olarak gider hesabına intikal ettirmelidir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, dağıtılan hediye çeklerinin iş ve işletme ile ilgisinin ispat ve tevsiki yapılabilmelidir. İş ve işletme ile ilgisinin ispatı veya tevsiki yapılamaz ise, gider yazılan tutarlar reddedilerek eksik ödenen verginin tarhiyatı ve vergi ziyaı cezası gündeme gelecektir.

Hediye Çeklerinin süresinde harcanmaması hali

Hediye çeki uygulamasında genellikle belli bir tarih aralığında kullanılması gerektiği belirtilip, bu tarih aralığında kullanılmayanlar geçerliliğini kaybetmektedirler. Gelir İdaresi Başkanlığı konu hakkında verdiği bir özelgede “Hediye çeki uygulamasından yararlanılması kapsamında, çekin süresinde kullanılmaması sebebiyle bedelin tarafınızda kaldığı durumlarda gelir yazılacak bu tutar için müşteri adına fatura düzenlemeniz mümkündür. Diğer taraftan, bu durumda tarafınızca herhangi bir mal teslimi veya hizmet ifası gerçekleştirilmediğinden KDV doğmayacaktır.” açıklaması yapılmıştır. Hediye çekini düzenleyen alışveriş merkezi hediye çekini satın alan işletmeye fatura düzenlemeli ve düzenlediği faturada mal teslimi söz konusu olmadığından KDV hesaplamamalıdır. Hediye çekini alan firma ise faturadaki tutarı gider hesaplarına intikal ettirmelidir.

İşletmeler gerek reklam/tanıtım amaçlı gerekse sosyal yardım amaçlı olarak müşterilerine ve/veya personeline yaptığı hediye çeki dağıtımlarında/teslimlerinde KDV, GVK, VUK ve SGK kanunları uyarınca dikkate alındığında, uygulamanın farklı sonuçlara sebep olduğu görülmekte, farklı muhasebe kaydı, giderleştirme ve bildirimlere neden olmaktadır.

İşlerimizin hayr, akıbetimizin hayr olması dileğiyle, selam ve dua ile…