Konya’da sezonu başladı; Toplayıp satanlar araba, traktör alıyor
Konya’da bozkır altını olarak bilinen dolaman mantarı toplama sezonu başladı. Patates görümünde yumru yapıya sahip toprağın altında zor bulunan dolaman mantarı kilosu 700 liradan alıcı buluyor. Konya ve Karaman bölgesinde yoğun olarak toplanan bu mantarı toplamak isteyenler mevcut işlerinden ayrılıyor veya günün büyük bir çoğunu arazide geçiriyor. Dolaman mantarı işini mevcut işlerinden daha önemli görenler günlerce topladıkları kilolarca mantarı satarak araba veya traktör bile alıyorlar.
Domalan mantarı (Agaricus subrutilescens), genellikle ormanlık bölgelerde ve ağaç kökleri yakınında yetişen bir mantar türüdür. Karakteristik olarak şapkasız ve gövdesi topaklı veya yumru şeklindedir. Bu nedenle domalan mantarı, şapkalı mantar türlerinden farklı bir görünüme sahiptir.
En çok tercih edilen trüf mantarının bir çeşidi olan dolama halk arasında altınla eş değerdir. Toprak altında tıpkı patates ve soğan gibi yetişir. Şekli yuvarlak ancak düzensizdir. Yüksek besin değerleri içeren dolaman hakkında merak edilenleri araştırdık. Düşük oranda yağ içerdiğinden özellikle diyet yapmak isteyenler için idealdir.
Peki Dolaman mantarının faydaları nelerdir? Dolaman mantarı nasıl tüketilir?
Karaman ve Konya’da, bahar mevsiminde araziye çıkanlar, altın arar gibi 'domalan' adı verilen mantarı arıyor. Geçen yıl kilo fiyatı 500 TL'den alıcı bulan ve bu sene az olması nedeniyle 700 TL'ye yükselen domalan mantarının bulunması için taş ve otların altlarına kadar bakılıyor. Patates yumrusuna benzeyen domalan mantarının kırmızı et kadar besleyici proteini ve lif kaynağı olduğu biliniyor. Doğada kendiliğinden yetişen ve 1 aylık sürede toprak altından çıkarılmadığı takdirde çürüyen domalan mantarının görüntüsü patatese benziyor. Taş ve otların altlarına tek tek bakan yöre halkı, buldukları mantarları, ellerindeki çubuklarla toprağı hafif kazdıktan sonra çıkarıyor. Aşırı yağış sonrası ortaya çıkan dolaman mantarı en faydalı besindir. İçeriğinde yüksek miktarda vitamin ve mineral maddeler olan dolaman mantarı ortalama 8 cm çapında şekilsiz bir yuvarlaktır. Aslında görünüş olarak patatesi andırır. Soluk sarı, kahve rengi gibi renkleri vardır. Siyah olanına trüf mantarı denir. Ağaç diplerinde olan dolaman mantarı ilkbahar sonrası görülür. Genellikle Mayıs ayında tezgahlarda görülür. Yağmur sonrası toprak üstüne çıkan mantarlar toplanır. Bilim literatüsünde ‘Tuberaceae’ ailesine aittir.
Dünya üzerinde 70'ten fazla türü vardır. Protein açısından zengin olduğundan altınla eş değer tutulur. Bazı yörelerde dolaman mantarına keme mantarı da denir. Genellikle meşe ve kestane ağacı diplerinde bulunur. Ancak oldukça bilgili birinin toplamasında fayda var. Aksi halde zehirli olanları da yanlışlıkla toplanabilir.
