Malcolm X: Özgürlük mücadelesiyle şehadete uzanan bir ömür

1965 yılına kadar Amerika’da, zenciler siyasete karıştıklarında mahallelerinden kovuluyorlardı, ten renkleri farklı diye aşağılanıyorlardı, beyaz birinden hoşlandıklarında hapse atılıyorlardı, tecavüze uğradıklarında seslerini çıkartamıyorlardı, soyadları ise köle olarak çalışan atalarının sahipleri tarafından konulmuş durumdaydı…

Evlerinin önüne bol yapraklı meşe dalı bırakıldığında bu “ya bu mahalleyi bir hafta içinde terket, ya da seni ve aileni öldürelim” demekti. Oy kullanma hakları yoktu. Beyazlarla aynı vagonda tren seyahati yapamıyorlardı. Eğer siyahi bir vatandaş otobüse binerse, arka sıralarda oturması gerekiyordu ve eğer otobüse bir beyaz binerse ona yer vermek zorundaydı.

HAYATI ZORLUKLARLA BAŞLADI

Malcolm Little böyle bir toplumun içinde dünyaya geldi. Babası bir aktivistti ve beyazlar tarafından aldığı tehditler yüzünden sürekli şehir değiştirdiler. Malcolm Little henüz 4 yaşındayken Michigan’da evleri beyazlar tarafından yakıldı. 2 yıl sonra ise babası Earl Little’ın cansız bedeni tramvay hattının karşısında bulundu. Fakat polis olayın kaza olduğunu söyleyerek üstüne gitmedi ve Earl Little faili meçhul olarak kaldı. Ardından Malcolm Little’ın  annesi akıl hastanesine yatırıldı ve 8 çocuğu farklı şehirlerdeki yetimhanelere yollandı.

Malcolm Little okulunda son derece başarılı bir öğrenci olsa da, bir gün “büyüyünce ne olmak istersin?” diye soran hocasına “avukat olmak istiyorum” cevabını verdiğinde bütün eğitim hayalleri yıkıldı. Çünkü hocası ona “bir zenci için hayalden öteye gidemeyecek bir gelecek planı. Neden marangoz olmuyorsun? Siyahiler için daha gerçekçi bir hayal” şeklinde cevap vermişti.

Bu cümlenin kendisindeki tesirini Malcolm X yıllar sonra şöyle anlatıyor:

"Beyaz dünyada yeteneği ne olursa olsun kariyer hedefleyen bir siyahi için yer olmadığını düşündüm"

MalcolmX, 14 yaşından 18 yaşına kadar Boston’da üvey ablasının yanında kaldı.

Askerlik yaşı geldiğinde, amacın ne diye soruldu. "Siyahi askerleri organize etmek, silah çalmak ve biraz kraker öldürmek" için güneye gönderilmek istediğini söylüyor. Bu cevap üzerine, "askerlik için zihinsel yetersizlik" hükmü aldı ve askere gitmekten muaf oldu.

Gönderildiği ıslahevinden çıktığında, garson ve ayakkabı boyacılığı ile işe başladı. Sonra siyahiler için ‘itibar’ anlamına gelen gece hayatıyla tanıştı.

Ve Harlem yılları başladı. Kirli bir hayatın içinde buldu kendini. Hakikatten, sorgulamadan, düşünmekten uzak… İçini kaplayan ‘beyaz nefreti’ ile boğuşup durdu. Her türlü kirli işe bulaştı. Bir gün, hırsızlık yaparken suçüstü yakalandı. 8 yıl hüküm giydi.

Ve hapishane yılları başladı.

Malcolm X, 1948 senesinin sonlarında Norfolk hapishanesine sevk edildi ve orada kardeşleri vasıtasıyla zenci milliyetçiliğini savunan Elijah Muhammed ile mektuplaşmaya başladı. Elijah Muhammed’in milliyetçiliği, Allah’ın bile zenci olduğunu söyleyecek kadar şiddetli durumdaydı.  Hayatı boyunca beyaz adamdan sadece şiddet ve adaletsizlik gören Malcolm, Elijah Muhammed’in bu sıcaklığından etkilenerek hareketine dahil oldu ve X soyadını aldı.

NATION OF İSLAM HAREKETİ

Hapisten çıkan Malcolm X, Elijah Muhammed’in Nation of İslam hareketine dahil oldu, enerjik oluşu ve harekete bağlılığından dolayı kısa sürede Nation of İslam hareketi bünyesinde yükseldi.

Beyaz adamı “Şeytan” olarak tanımlayan Malcolm X, sert, tavizsiz ve ırkçı söylemlerle adeta Alijah Muhammed’in konuşan ağzı ve en sadık adamı oldu.

İlerleyen zamanlarda Malcolm X’in ön plana çıkmasıyla Elijah Muhammed ile arası bozulmaya başladı ve Malcolm X, Elijah’ın hayatını sorgulamaya başladı. Elijah Muhammed’in harekete bağlı 6 kadınla ilişkisi olduğu söylentileri ve eski sekreterinin Elijah’a nafaka davası açması, Malcolm X’i iyice hareketten soğutmuştur. Malcolm X, Mart 1964’te Nation of İslam hareketinden ayrılmıştır.

Mart 1964’te Elijah Muhammed ve Nation of Islam hareketinden ayrılan Malcolm artık yerinin Elijah’nın yanı değil zenci yerleşimler olduğuna karar verdi. Bu dönemde İslâm anlayışı değişmeye başladı, beyaz adamın şeytan olduğu görüşünden vazgeçti. Müslüman ülkelerin diplomatlarıyla görüşerek İslâmiyet hakkında bilgiler aldı. Malcolm hayatının bu döneminde el-Hâc Mâlik eş-Şahbâz adını kullanmaya başladı. Güney Asya’dan Amerika’ya gelen müslümanların Farsça’da “doğan” anlamına gelen, mecazen “yiğit, yüksek görüşlü ve himmet sahibi” anlamına geliyordu.

HACCA GİDİYOR

MALCOLM X’in, bu sırada Hac görevini yerine getirmek için Mekke'ye gitmesi ondaki değişimin başlangıcıydı. Mekke'den hanımına; "İnanamayacaksın  ama tenleri beyazdan daha beyaz olan insanlarla aynı bardaktan su içtim ve aynı tabaktan yemek yedim. Hepimiz bir kardeştik. Ben artık ırkçı bir Müslüman değilim. Gerçek peygamberimiz olan Hz. Muhammed ırkçılığı yasaklamıştır." sözleriyle yazdığı mektup ondaki değişimin boyutunu gözler önüne serecektir. O artık El-Hac Malik El-Şahbaz'dır.

KABE-İ MUAZZAMA'DA IRKÇI DÜŞÜNCELERİ DEĞİŞTİ

Kabe'de bütün insanların renk farkı olmaksızın birlikte hareket ettiğini, aynı ideal için yüreklerinin çarptığını, aralarındaki kardeşlik bağını, ırk ayrımının zerresinin bulunmadığını görür ve bundan oldukça etkilenir. Malcolm'un beyaz adam hakkındaki olumsuz düşünceleri değişmiştir. Suud'da Kral Faysal ile görüşür devlet konuğu olarak karşılanır. Siyah tenli birinin gördüğü bu ilgi onu gerçekten şaşırtmıştır. Malcolm daha sonra Nijerya, Gana, Fas ve Cezayir'i de ziyaret eder. Gittiği her yerde Amerika'lı bir Müslüman olarak oldukça fazla ilgiyle karşılanacak. 23 Mayıs 1964'de seyahatini bitirip, Amerika'ya döndüğünde izlenimlerini ve İslam’ı siyahîlere, medyaya ve Amerikan halkına anlatacaktır.

Dönüş vakti geldi. Malcolm X, Mekke'den arınmış, rahatlamış ve hakikatin nuruyla aydınlanmış bir halde, Malik El-Şahbaz olarak döndü.

Döner dönmez yaptığı o meşhur basın açıklamasında örgütten ayrıldığını ilan etti:

Bugün ben kendi adıma konuşuyorum. Önceden, Elijah Muhammed’in öğretilerini anlatıyordum, onun adına konuşuyordum. Ama şimdi, kendi düşüncelerimi, kendi analizlerimi anlatıyorum

TEHDİT DOLU GÜNLER BAŞLADI

İslam dininin belki de ilk olarak, Amerikan basınında evrensel ve geniş boyutlarda yer bulması MALCOLM X sayesinde olmuştur. Ne var ki onun Irkçılığı bırakması Elijah Muhammed ve çeşitli siyah kuruluşlar tarafından doğru bulunmayacak ve hayatında tehditli günler başlayacaktır.

SON YILLARI

1965 senesinde Afrika Birliği Organizasyonu’ndan esinlenerek Afro-Amerikan Birliği Organizasyonunu kurar. 15 Şubat 1965’te New York’taki evi bombalanır ve saldırıdan ailesi yara almadan kurtulur. Bu saldırıdan yalnızca 6 gün sonra;

Tarih: 21 Şubat 1965.

Malcolm X, New York'ta kürsüde.

Selam verdi, konuşmaya başladı.

Bir anda salon karıştı. Malcolm'ü hedef alan silahtan çıkan kurşun sesleri, semaya kadar yükseldi. Karısı ve kızlarının gözleri önünde şehadete kavuştu.

21 Şubat 1965 tarihinde 6 silahlı kişi Malcolm X'in konuşma yaptığı kürsüye yaklaşıp  yakın mesafeden 15 el ateş ederler. Hızlıca hastaneye yetiştirilmesine rağmen, Presbyterian Hastanesi yetkilileri tarafından öldüğü duyurulur. Saldırganların arasında 3 Nation of İslam hareketi üyesi bulunmaktadır.

Malcolm X’in cenazesine 1500 kişinin katıldığı belirlenmiştir...

Malcolm X, bütün Amerika halkı siyahlardan iğrenirken bir gazeteciyle yaptığı röportaj ona bir kez daha saygı duymamız gerektiğini bize göstermeye yeter:

Spiker: Adınız nedir?
Malcolm: Malcolm X
Spiker: Hayır onu sormuyorum gerçek adınız?
Malcolm: Malcolm X dedim ya.
Spiker: Yani babanızın dedenizin kullandığı ad?
Malcolm: Dedelerimin isimlerini siz verdiniz. Köle tacirleri verdi. Onlar bizim isimlerimiz değil. Hiç biri bizim değil!

Malcolm X’in hayatını etraflıca öğrenmek isteyenler, yönetmenliğini Spike Lee’nin yaptığı ve başrolünde Denzel Washington’ın oynadığı sinema filmini izleyebilirler.

Aynı zamanda Alex Haley tarafından yazılan “Malcolm X” kitabını okuyabilirler.

Kaynak: Seyfullah Koyuncu / Yeni Haber