Osmanlı’da yasaklı meyveydi! Konya’nın komşusunda yok satıyor

Avokado, son yılların popüler meyveleri arasında yer alıyor. Hem meyve hem sebze olarak tüketilebilen ender besinlerden biri olan avokadonun sağlığa faydaları da saymakla bitmiyor. Peki, avokado nedir? Avokado nerede yetiştirilir? Avokado nasıl yenir?

Avokado, Güney Amerika ve Meksika kökenli son derece faydalı bir meyvedir. Bilimsel adı “Persea americana” olan ağaçta yetişir. Avokado, armut şeklinde gövdeye ve timsah gibi yeşil ve inişli çıkışlı bir yüzeye sahip olduğu için “timsah armudu” olarak da adlandırılır.

AVOKADONUN GEÇMİŞİ

Avokado ağacının Orta ve Güney Amerika'da MÖ 5000’li yıllara kadar uzanan bir geçmişi olduğu tahmin ediliyor. İnka kenti Chan Chan’da M.S. 900’lü yıllardan kalma avokado şeklinde bir su kabı keşfedildi. Anavatanı Meksika’nın Puebla eyaleti olan avokado, Güney Amerika’da yaygındır. 17, 18 ve 19. yüzyıllarda sırasıyla; Jamaika, İspanya, Endonezya, Brezilya, Amerika Birleşik Devletleri, Güney Afrika, Avustralya ve İsrail’e yayıldı. Kaliforniya Avokado Birliği, ilk kez 1915 yılında “avokado” terimini kullandı. Avokado, bu tarihten sonra giderek dünyaya yayıldı. Günümüzde birçok ülkede gıda, sağlık ve kozmetik alanında kullanılıyor.

AVOKADO’NUN OSMANLI MACERASI

Tarihi kayıtlarda Osmanlı’da avokadonun ilk kez 1700’lü yıllarda Molla Kamil Efendi tarafından yetiştirildiği belirtiliyor. Avokado, o dönemde kısa süre içinde İstanbul seçkinlerinin sofralarında yer almış. 1688 yılında dünyaya gelen Molla Kamil Efendi, Roma ve Paris’te eğitim aldı. Eğitimi sırasında özellikle nebatiye ve ziraat ilimleri ile meşgul olan Kamil Efendi, İstanbul’a döndüğünde sarayda bostancıbaşının yanında çalışmaya başladı. 1720 yılında lalelerdeki hastalığı tespit ve tedavi etmesi üzerine büyük takdir kazandı ve devrin sultanı III. Ahmet tarafından takdir ve taltif edildi. Bunun üzerine “halaskaran-ı lalezar” lakabı aldı. Molla Kamil Efendi, kendisine ödül olarak verilen Yalova’daki arazisinde Paris’te gördüğü avokado meyvesini yetiştirmeye çalışmıştır. Uzun uğraşılar sonucu Yalova ikliminde avokado yetiştirmeyi başarmıştır. Kamil Efendi’nin yetiştirdiği meyve, Damat İbrahim Paşa tarafından beğenilir. Saray davetlerinde ikram edilmeye başlanan avokado, kısa zamanda İstanbul seçkinlerinin gözdesi olur. Avokadonun Osmanlı serüveni, 1730 Eylül ayında patlak veren Patrona Halil Ayaklanması sırasında son bulmuştur. İsyancılardan bazıları avokadonun “timsah ile ağacın ciması ile yetiştiği” dedikodusunu ve mekruh olduğunu yaymışlardır. Bu olay, Osmanlı’da avokado üretimini sona erdirmiştir. Avokadonun bu olaydan sonra tekrar topraklarımıza girişi yaklaşık 250 yıl sonra gerçekleşmiştir.

ÜLKEMİZDE TEKRAR YETİŞMEYE BAŞLADI

Türkiye’de avokado yetiştiriciliği 1970’li yılların başında başladı. O dönemde Kaliforniya’dan getirilen avokado fideleri Antalya, Alanda, Muğla, Dalaman, Hatay ve İskenderun başta olmak üzere Ege ve Akdeniz sahil şeridine dikildi. 1989 ila 2004 yılları arasında 42 farklı avokado çeşidinin denendiği Türkiye’de 5 avokado çeşidi Akdeniz iklimine uyum sağladı.

PEKİ, AVOKADO NASIL YENİR?

Tropikal bir meyve olan avokado hem meyve hem sebze olarak tüketilebilir. Peki, avokado nasıl yenir? Avokado, yaygın olarak salatalarda ve omlete karıştırılarak tüketilir. Salatalara eşsiz bir lezzet katar. Avokado ezmesi de yaygın bir tüketme seçeneğidir.