Sıcak çarpması (Hipertimi) nedir, nasıl korunuruz?
Sıcak çarpması (HİPERTİMİ) genellikle yüksek sıcaklıklara uzun süre maruz kalmanın, vücudunun ısı düzenleme mekanizmalarının yetersiz kalarak aşırı ısınması durumuna verilen isimdir.
Güneş Çarpması Belirtileri Nelerdir?
Güneş ve sıcak maruziyeti sonrasında vücutta su ve tuz kaybı meydana gelir. Bu durum sonucunda da halsizlik, güçsüzlük ve kas krampı gibi sıcak kaynaklı bitkinlik hali meydana gelebilir. Bu durumun ilerlemesi ve vücudun ısı dengesini koruma kabiliyetini kaybetmesi halinde vücut sıcaklığı tehlikeli düzeyde yükselerek güneş çarpması adı verilen durumun oluşmasına neden olabilir. Kafa karışıklığı, huzursuzluk, konuşma bozukluğu, deliryum, nöbet ve koma şeklindeki nörolojik belirtiler de güneş çarpması sonucu oluşabilecek belirtiler arasındadır.
Güneş çarpması sonrası oluşabilecek diğer belirti ve bulgular şu şekilde özetlenebilir:
Terleme değişiklikleri
Bulantı ve kusma
Ciltte kırmızı renk değişikliği
Soluk alıp vermenin hızlanması
Çarpıntı
Zonklayıcı baş ağrısı
Güneş Çarpmasının Nedenleri Nelerdir?
Güneş çarpması neden olur sorusunun yanıtları, temel olarak iki kategoriye ayrılarak incelenebilir. Efor ilişkili güneş çarpması olarak ifade edilen ilk durumda, güneş çarpmasının oluşmasında sıcak ortamlarda yapılan yoğun fiziksel aktivite etkilidir. Bu şekilde oluşan güneş çarpması özellikle sıcak ortamlarda çalışmaya alışkın olmayan bireylerde gözlenir. Efor ilişkili olmayan klasik güneş çarpması olgularında ise bu durumun gelişimindeki temel neden sıcak ortam maruziyetidir. Nem düzeyinin de yüksek olduğu havalarda uzun süre zaman geçirilmesi klasik güneş çarpması meydana gelmesinin temel sebebini oluşturur. İleri yaştaki bireylerde ve kronik hastalığı bulunan kişilerde klasik güneş çarpması gelişimine karşı bir yatkınlık söz konusu olabileceği için dikkatli olunması gerekir.
Güneş Çarpması Tanısı Nasıl Konulur?
Güneş çarpmasına tanısal yaklaşımda öncelikle bu durumdan şüphelenilen hastanın yaşamsal fonksiyonları monitörize edilerek sıkı takibe alınır. Ardından tam kan sayımı, pıhtılaşma parametreleri, kan gazı, serum kreatin kinaz düzeyi ve idrarda myoglobin varlığının araştırılması başvurulabilecek diğer tetkikler arasında yer alır. Genel olarak güneş çarpması gelişen kişilerde soluk alıp verme hızlanmış ve kalp hızı yükselmiş olarak tespit edilir.
Güneş Çarpması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Güneş çarpması tedavisinde temel olarak bireyin vücut sıcaklığının düşürülmesini ve böylelikle başta beyin olmak üzere hayati organların hasar almasının önüne geçilmesi hedeflenir. Vücut sıcaklığının ani olarak düşürülmesinde soğuk banyo yapılması oldukça etkili olabilir. Ancak ileri yaşlı ya da çeşitli kalp rahatsızlığı olan bireylerde buz banyosu tedavisi çeşitli yan etkiler doğurabileceği için dikkatli olunmalıdır. Soğuk su tedavisinin mümkün olmadığı zamanlarda sağlık çalışanları tarafından bireyin vücut ısısını düşürmeye yönelik olarak buharlaştırıcı soğutma tekniklerinin kullanılması da güneş çarpması nasıl geçer sorusunun yanıtları arasındadır. Bu uygulamalarda bireyin vücuduna soğuk su damlatılır ve ardından ılık hava akımı ile buharlaştırılır. Doğal terlemeye benzer şekilde gerçekleştirilen bu yöntemde buharlaşma ile cilt ısısının dengelenmesi sağlanır. Kasık ve koltuk altı bölgelerine buz torbası koyulması, güneş çarpması tedavisinde uygulanan bir diğer yöntemdir.
Güneş Çarpmasını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Güneş çarpması yaşamı tehdit edici bir seyir izleyebileceği için bilinçli olunması gereken bir durumdur. Özellikle sıcak yaz dönemlerinde serin kalmak ve sıvı tüketimine özen göstermek gerekir. Giysilerin hafif ve rahat seçilmesi, dışarıda geçirilecek zaman aralığının doğru şekilde ayarlanması ve güneş yanıklarından kaçınılması, dar ve kalın kıyafet seçimi vücudun kendi ısı dengesini kurabilmesini önleyebilir. Bu durum aynı zamanda güneş yanıkları için de geçerlidir. Güneşin zararlı etkilerinden korunmak adına şapka, güneş gözlüğü ve yüksek koruyucu faktör içeriğine sahip kremlerin kullanımı fayda sağlayabilir. Güneş kremi kullanırken her iki saatte bir kremi tekrar sürmeyi unutmamak gerekir.
Park edilmiş araçlarda özellikle çocuklar ve yaşlı bireyler asla yalnız başına bırakılmamalıdırlar. Kilitli bir araçta sadece 10 dakikalık kısa bir süre içerisinde iç ortam ısısı yaklaşık olarak 7 derece yükselebilir. Arabanın camlarının aralık olması ya da gölgede park edilmiş olması bu durumu güvenli hale getirmeyeceğini unutmamak gerekir. Güneş çarpması olgularında evde uygulanabilecek tedavi girişimleri yetersiz kalacağı için dikkatli olmanı gerekir. Kendinizde ve sevdiklerinizde güneş çarpması belirtilerine rastlamanız halinde en yakın sağlık kuruluşlarına başvurarak destek almanız önerilir
