Tunus'ta cumhurbaşkanlığı makamının boşalması ihtimali ve muhtemel senaryolar

TUNUS (AA) - ADİL ES-SABİTİ - Dünyanın en yaşlı üçüncü lideri Tunus Cumhurbaşkanı (93) Baci Kaid es-Sibsi'nin son günlerde sağlık durumuyla ilgili yaşadığı sıkıntı, cumhurbaşkanlığı makamının boşalması ihtimallerini ve bu durumda Anayasa Mahkemesi'nin atıl olması nedeniyle yaşanabilecek sıkıntıları gündeme getirdi.

Cumhurbaşkanı Baci Kaid es-Sibsi'nin perşembe günü rahatsızlanarak askeri hastaneye kaldırılması ve durumunun "kritik olduğu" yönündeki açıklamalar, önceki hafta da benzer şekilde rahatsızlanarak hastaneye kaldırılan Cumhurbaşkanı'nın sağlık durumuna ilişkin kamuoyundaki endişeyi artırdı. Bir süre "stabil" seyreden sağlık durumunun daha sonra iyiye gittiği açıklandı.

Cumhurbaşkanlığı dün akşam da Sibsi'nin tedavi gördüğü hastaneden taburcu edilerek Kartaca'daki konutuna geçtiğini duyurdu.

Sibsi'nin sağlık durumuna ilişkin yaşanan son gelişmeler, cumhurbaşkanlığı makamının boşalması ihtimallerinin ve bu durumda ortaya çıkabilecek durumun konuşulmasına neden oldu.

- Geçici boşluk durumları

Muhtemel senaryoların hukuki yönünü AA muhabirine değerlendiren anayasa profesörü El-Habib Hazr, Sibsi'nin normal durumu dışında 3 istisnai seçeneğin olduğunu söyledi.

Birincisinin, Anayasa Mahkemesinin müdahalesinin gerekmediği geçici boşluk durumu olduğunu belirten Hazr, "Cumhurbaşkanının görevini yapamaması ancak karar yetkisini elinde bulundurması durumudur. Cumhurbaşkanı yetki ve görevini kendi iradesiyle Başbakana devreder. Bu durumda başka bir tarafın (Anayasa Mahkemesi) müdahalesi ya da onayı gerekmez. Sadece anayasanın 83'üncü maddesine göre Meclis Başkanının bilgilendirilmesi gerekir." dedi.

İkincisinin, Anayasa Mahkemesinin müdahalesine ihtiyaç duyulan geçici boşluk durumu olduğunu kaydeden Hazr, "Bu da Cumhurbaşkanının görevini yapamaması ve görevini devredemeyecek durumda olmasıdır. Kendisi yine ülkenin Cumhurbaşkanıdır ancak içinde bulunduğu durum nedeniyle Anayasa Mahkemesi müdahalede bulunur. Geçici boşluk hali ilan ederek anayasanın 84'üncü maddesine göre cumhurbaşkanlığı görevi için başbakanı tayin eder. Ancak Başbakan yemin etmez. Çünkü her şeyin normale dönme ve Cumhurbaşkanının bir süre sonra yeniden görevini yapabilme ihtimali vardır. Buna geçici boşluk hali deniyor. Geçici boşluk halinin 60 günü geçmemesi gerekiyor." ifadelerini kullandı.

- Sürekli boşluk hali

İstisnai durumların üçüncüsünün ise sürekli boşluk hali olduğunu söyleyen Hazr, "istifa", "geçici boşluk halinin 60 günü geçmesi" ya da "vefat" durumunda sürekli boşluk halinin ortaya çıktığını anlattı.

Sürekli boşluk hali şartlarının oluşması durumunda ise Anayasa Mahkemesinin, geçici boşluk halinin sona erdiğini açıklayarak Cumhurbaşkanlığı görevini Meclis Başkanına devredeceğini daha sonra da ülkenin erken seçime gideceğini belirten Hazr, geçici boşluk halinin bittiği tarihten sonraki 90 gün içinde cumhurbaşkanının seçilip yemin etmesi gerektiğini kaydetti.

- Anayasa Mahkemesinin atıl olması sorunu

Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması durumunda önemli bir role sahip olacak Anayasa Mahkemesinin, üyelerinin seçilemiyor olması, mahkemenin atıl bir mekanizmaya dönüşmesine neden oluyor. Söz konusu durum da muhtemel bir geçiş sürecinin aşamalarının uygulamaya konulamaması endişelerini beraberinde getiriyor.

Tunus Parlamentosu, Anayasa Mahkemesi üyelerini belirlemek için Mart 2019'da yapılan seçimlerde beşinci kez başarısız oldu. Aday olanlar konusunda milletvekillerinin uzlaşı sağlayamaması ve bu konuda yaşanan anlaşmazlık sebebiyle mahkemenin 12 üyesi hala belirlenemedi.

Konuyla ilgili olarak düşüncelerini dile getiren Hazr, cumhurbaşkanlığı makamının boşalması ve Anayasa Mahkemesinin atıl durumunun devam etmesi durumunda en iyi seçeneğin, Meclis Başkanının devreye girerek, geçici boşluk halinin başlama ve bitiş ilanı yapması olduğunu söyledi.

Tunus Meclisine halihazırda Nida Tunus Partisi'nden 85 yaşındaki Muhammed en-Nasır başkanlık ediyor. Ülkedeki Başbakanlık görevini ise Yaşasın Tunus Partisi'nden Yusuf eş-Şahid yürütüyor.