Türkiye-Sırbistan ekonomik ilişkilerinde yeni dönem

ANKARA (AA) - BAHATTİN GÖNÜLTAŞ/DİLARA ZENGİN - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçen yıl gerçekleştirdiği Sırbistan gezisinin ardından Sırp Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic'in 6-7 Mayıs'taki Türkiye ziyareti, iki ülke ekonomik ilişkilerinde yeni bir dönem başlattı.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Sırbistan İş Konseyi Başkanı Bayram Akgül, AA muhabirine, Sırbistan'ın Balkanlar'da barışın devamı için kilit ülke olduğunu söyledi.

Türkiye ve Sırbistan'ın zengin ve köklü bir geçmişe sahip, dost iki ülke olduğunu ifade eden Akgül, "Tarihimizden gelen bu miras, bizleri de güçlü dostluk ve sıkı iş birlikleri kurmaya yöneltiyor. Bu büyük potansiyelin, ikili ekonomik ilişkilerimize yansıması çok önemli." dedi.

Akgül, ziyaret kapsamında, Türkiye-Sırbistan Yüksek Düzeyli İş Birliği Konseyi'nin ilk toplantısını gerçekleştirdiğini hatırlatarak, şöyle devam etti:

"Bu toplantının ikili ekonomik iş birliğimize önemli ivme kazandıracağına inanıyorum. Sayın Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic, Türk yatırımcılarımız ile birebir ilgilenen, firmalarımıza desteğini esirgemeyen bir devlet adamı. İş Forumu'nda da 'Size hangi teklif yapılırsa bana gelin, daha iyi teklif vereceğim.' dedi. Bu sözler hem Türk firmalarımıza duyulan güvenin hem de gösterilecek desteğin bir ifadesidir. İhracata yönelik üretim yapmak isteyen firmalarımız için bu dostluk iklimi çok önemli bir fırsat. Bunun yanı sıra yatırımcılara Sırbistan'da sunulan pek çok teşvik var, bu teşvikleri değerlendirmek önemli. Türk firmalarımıza özellikle tarım, tekstil, otomotiv yan sanayisi, turizm, enerji ve inşaat gibi sektörlerdeki potansiyeli değerlendirmelerini öneririm."

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da forumdaki konuşmasında, iki ülke arasındaki turizm ilişkilerinin daha da geliştirilebileceğini söylediğini anımsatan Akgül, "Paket turizm ile Türkiye ve Sırbistan ortak bir çalışma içine girebilir. İki cumhurbaşkanı da iş insanlarını yatırım ve ticari ilişkiler için teşvik etti. İş dünyasının Sırbistan'da turizm alanındaki fırsatları da ayrıca değerlendirmelerini öneririm." diye konuştu.

- "İlişkiler stratejik ortaklığa dönüşüyor"

Dış Politika Analisti Erhan Türbedar da iki cumhurbaşkanının karşılıklı ziyaretlerinde imzalanan anlaşmalar ve yapılan açıklamaların, Türkiye ile Sırbistan arasındaki ilişkilerin stratejik ortaklığa dönüşmeye başladığının göstergesi olduğunu söyledi.

Görüşmelerde, iki ülke arasındaki dostluğun Balkanlar'daki istikrara ve bölgenin ekonomik kalkınmasına büyük katkı sağlayacağının vurgulandığına işaret eden Türbedar, "Türkiye-Sırbistan İş Forumu'nda konuşulanlar ve çeşitli sektörlere ilişkin imzalanan anlaşmalar, iki ülkenin ekonomik ilişkilerini daha yüksek seviyelere yükseltme doğrultusunda çalıştığını gösteriyor." değerlendirmesinde bulundu.

Türbedar, 1992-1995 yıllarında Bosna-Hersek’te ve 1999'da Kosova'da yaşananların, Türkiye ile Sırbistan arasındaki ilişkilerin dalgalı seyretmesine neden olduğunu belirterek, şunları kaydetti:

"Ekim 2000'de Sırbistan'da demokratik güçlerin iktidara geçmesinin ardından Türkiye'nin bu ülkeyle ilişkileri düzelme sürecine girdi. Kosova'nın Şubat 2008'deki bağımsızlık ilanının ardından iki ülke arasında yine soğukluk baş gösterdi. Türkiye, Kosova'nın bağımsızlığını tanıyan ilk dalga ülkeleri içinde yer aldı. Buna rağmen Ankara ile Belgrad son 8 yıl ikili ilişkilerin düzeltilmesi ve geliştirilmesi konusunda kararlı adımlar atmayı başardı. Gelinen noktada Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Sırbistan'da, meslektaşı Vucic'in ise Türkiye'de muhteşem bir şekilde karşılanması adeta Kral Aleksandar ile Atatürk dönemindeki dostluğu hatırlatıyor. İki ülke arasında ortak sınır bulunmuyorsa da Türk yetkililer her seferinde Sırbistan'ı komşuları olarak gördüklerini dile getiriyor. Ankara, Türkiye'nin Avrupa'ya açılan en kestirme yolu üzerinde bulunan Sırbistan'ı, Balkanlar'daki barış ve istikrarın kilit ülkesi olarak görüyor. Sırbistan açısından bakıldığı zaman, bazı altyapı projelerinin geliştirilmesi ve istihdamın artırılması bakımından bu ülkenin son yıllarda Türk sermayesiyle yakından ilgilendiği anlaşılıyor."

Sırbistan'daki Türk yatırımlarının 2016 sonu itibarıyla kümülatif 113 milyon dolar olduğuna dikkati çeken Türbedar, "Erdoğan'ın Sırbistan ziyareti kapsamında bir Türk tekstil şirketinin Kralyevo kentinde 35 milyon avroluk yatırım yapacağı duyuruldu. Ayrıca Türkiye, Saraybosna-Belgrad Otoyolu Projesi'ni desteklemeyi de üstlenmiş bulunuyor. Kaldı ki Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Ekim 2017'deki Sırbistan ziyareti kapsamında ticaretten ulaşıma, enerjiden eğitime kadar çeşitli sektörlerde imzalanan 16 anlaşma sayesinde iki ülke arasındaki ekonomik iş birliğinin altyapısı önemli ölçüde güçlendirilmiş oldu. Bundan sonra Türk iş adamlarının Sırbistan'da iş yapmaya daha istekli olacakları düşünülüyor." dedi.

Ankara'nın, Karadeniz'in altından geçerek Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaşacak TürkAkım Doğalgaz Boru Hattı Projesi'ne Sırbistan'ın dahil edilmesini de desteklediğini anımsatan Türbedar, "Büyük ihtimalle Moskova da buna sıcak bakıyor ancak bu konuda Belgrad, tam üyelik müzakerelerini sürdürdüğü Avrupa Birliğinden (AB) izin almak zorunda kalabilir." diye konuştu.

Türbedar, Ankara ile Belgrad'ın yakınlaşmasının Balkanlar'ın geri kalanına da olumlu yansıyacağını vurgulayarak, "Balkanlar'daki Türk varlığına rakip gözüyle bakan AB de bunu anlamalıdır. Hatta Balkanlar'da yapılabilecek ortak çalışmalarla Türkiye ile AB arasındaki ilişkilere de yeni soluk kazandırılabilir." değerlendirmesinde bulundu.

- Türkiye ile Sırbistan arasında 6 anlaşma

Vucic'in ziyareti sırasında düzenlenen Türkiye-Sırbistan Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi'nde iki ülke ilişkilerinin bölgenin refahına katkıda bulunacak şekilde daha da güçlendirilmesi için atılabilecek adımlar ele alındı.

Konseyin yanı sıra 400'e yakın iş insanının katılımıyla gerçekleşen Türkiye-Sırbistan İş Forumu ile iki ülke arasındaki yeni yatırımlar ve iş birliği olanakları, özel sektör temsilcileri tarafından masaya yatırıldı.

Söz konusu forumda, Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna ile Sırbistan'ın başkenti Belgrad arasında Türkiye'nin desteğiyle inşa edilecek otoyolun Sırbistan tarafının inşası için Sırbistan Yapı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Taş Yapı İnşaat arasında imzalanan mutabakat muhtırası öne çıkan anlaşmalardan oldu. Söz konusu otoyolun, ticari ve ekonomik ilişkileri güçlendirecek bir dostluk projesi olacağı belirtildi.

Öte yandan Vucic'in ziyaretinde iki ülke arasında farklı alanlarda 6 anlaşmaya imza atıldı.

Türkiye ile Sırbistan arasındaki Ulaştırma Alanında Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinde İşbirliği Mutabakat Zaptı, Bilgi ve İletişim Teknolojilerinde Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinde İşbirliği Mutabakat Zaptı, Türkiye Polis Akademisi ve Sırbistan Kriminalistik ve Polis Çalışmaları Akademisi Arasında Bilimsel Çalışmalar ve Polis Eğitimi Üzerine İşbirliği Protokolü, Veterinerlik Alanında İşbirliği Anlaşması, Yenilenebilir Enerji ve Doğalgaz Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı ve Çevre Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı imzalanan anlaşmalar oldu.

- Ticaret hacmi artış eğiliminde

Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre, Türkiye ile Sırbistan arasındaki ticaret hacmi, Sırbistan ile Karadağ'ın 2006'da ayrılmasından geçen yıla kadar yüzde 107,4 arttı. Türkiye ile Sırbistan arasında 2007'de 545,8 milyon dolar olan dış ticaret hacmi, geçen yıl 1 milyar 132 milyon dolara ulaştı.

Toplam ticaret hacmi geçen yıl yaklaşık 39,1 milyar dolar olan Sırbistan, bunun yaklaşık 1 milyar 132 milyon dolarını Türkiye ile gerçekleştirdi. Türkiye'nin Sırbistan'a ihracatı geçen yıl 717,5 milyon dolar olurken, bu ülkeden yapılan ithalat 414,4 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.