Ukrayna'daki kriz büyüyor

Ukrayna'da eski Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'in AB ile ortaklık anlaşmasını imzalamayı geri çevirmesinin ardından 21 Kasım'da başlayan ve Yanukoviç'in devrilmesine neden olan kriz, Ukrayna'nın dışına taşarak uluslararası boyuta ulaştı.

Moskova'nın Ukrayna'da Rusça konuşan azınlığı korumak bahanesiyle 16 Mart'ta yapılan referandumun ardından Kırım'ı ilhak etmesiyle tırmanan kriz, Rusya yanlısı grupların Ukrayna topraklarının doğusunda bazı yerleri işgal etmesi ve Rusya'nın batıya karşı enerji tehdidinde bulunmasıyla küresel bir hal aldı.

Krize çözüm bulunması için diplomatik çabalar ikili görüşmelerle sürdürülürken, AB, ABD, Rusya ve Ukrayna'nın üst düzey yetkilileri yarın Cenevre'de düzenlenecek dörtlü zirvede ilk kez bir araya gelecek.

Toplantıya, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Deşçitsa katılacak.

Diplomasi trafiği hızlandı

Rusya yanlılarının Ukrayna'nın doğusunda yaklaşık 10 ayrı yerde resmi binaları işgal etmeleri ve Ukrayna geçici Devlet Başkanı Aleksandr Turçinov'un bu bölgelerde terörle mücadele operasyonları başlatması üzerine Ukrayna kriziyle ilgili diplomasi trafiği de son günlerde hız kazandı.

ABD Başkanı Barack Obama, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile dün telefonda görüştü.

AB dışişleri bakanları da dün yaptıkları toplantıda, Ukrayna’daki artan gerginlik karşısında Rusya'ya uygulanan yaptırımları genişletme kararı alarak, Moskova yönetimini Ukrayna'daki krize müdahil olmaması konusunda uyardı.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Ukrayna'nın doğusundaki gerginliğin yeniden tırmanışa geçmesi üzerine önceki gün acil toplantı düzenledi.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, krizin başlangıcından bugüne bir çok kez yüz yüze ve telefon görüşmesi yaptı.

Rusya'nın tehditleri

Ukrayna'daki olaylardan Rusya'nın sorumlu tutulmasını karşı çıkan Sergey Lavrov, Ukrayna'nın doğusunda kamu binalarını işgal eden Rus yanlılarına yönelik silahlı müdahale kararı alanların, sonuçlarından doğacak tüm sorumluluğu da üstlenmesi gerektiği uyarısında bulundu.

Cenevre'de yapılacak görüşmelerde Rusya'nın Rusça konuşan Ukrayna vatandaşlarının korunmasını öne sürerek Kiev yönetiminin içişleri ile ilgili öneriler sunması ve Ukrayna'da bir federal yapı oluşturulması fikrini gündeme getirmesi bekleniyor.

Ukrayna ise toplantıda sadece sınır sorunlarının konuşulabileceğini, Ukrayna'nın iç sorunlarının tartışma konusu olmadığını belirtiyor.

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, dün yayımladığı raporunda, Ukrayna'da, Rusça konuşan Ukrayna vatandaşlarına karşı insan hakları ihlali yapıldığı konusunda Rusya'nın iddialarını haklı çıkaracak herhangi bir ciddi delil elde edilemediğini bildirdi.

Enerji güvenliği ve gaz kartı

Ukrayna'daki gelişmeler bağlamında AB'yi en çok ilgilendiren konulardan biri de enerji güvenliği. Kırım'daki krizin ardından bazı Rus yetkililerin, AB ülkelerine seyahatlerine sınırlama getiren birlik, Rusya'nın borçları yüzünden Ukrayna'ya, oradan da AB'ye gönderilen doğal gazı kesebileceği konusundaki açıklamalarından rahatsız.

Rusya Devlet Başkanı Putin, Brüksel'e ve AB üyesi ülkelere gönderdiği mektupta, Ukrayna'nın borcunun kritik seviyeye ulaşmasından dolayı oluşan endişelerini dile getirerek AB'nin finansman konusunda Ukrayna'ya yardımcı olması gerektiğini belirtmişti.

Yaptırımlar artabilir

Rusya'nın enerji konusundaki adımlarını kendileri için de doğrudan tehdit olarak değerlendiren AB yetkilileri, dün yaptıkları toplantıda, bu tehdide mutlaka cevap verilmesi gerektiği konusunda uzlaşmaya varmış görünüyor.

Ukrayna kriziyle ilgili ortak bir hareket tarzı sergileyen AB'nin, Cenevre görüşmelerini etkilememek ve tansiyonu yükseltmemek için, Rusya'ya yaptırımların artırılması konusunu görüşmelerden sonra masaya yatırması bekleniyor.

ABD, zirvede herhangi bir diplomatik ilerleme kaydedilemezse Rusya'ya uygulanan yaptırımlarını özellikle ekonomik alanda genişletebileceği ve artırabileceğini belirtiyor.

Karadeniz

Krizle birlikte Karadeniz'de de gerginlik arttı. ABD, Rusya savaş uçaklarının Karadeniz'de bulunan ABD gemisini taciz ettiğini duyurdu.

Rusya, Karadeniz'e kıyısı olmayan ülkelerin askeri gemilerinin Karadeniz'de bulunma sürelerini kısıtlayan Montrö Sözleşmesi hükümlerinin Türkiye tarafından titizlikle uygulanmasını istedi.

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Türkiye'nin, Montrö Sözleşmesi'nin ihlal edilmesine hiçbir şekilde izin vermeyeceğini kaydetti.

Seçim 25 Mayıs'ta

Kriz devam ederken 25 Mayıs'ta Ukrayna'da yapılacak devlet başkanlığı seçimi için adaylar da netleşmeye başladı.

Yanukoviç rejimi sırasında yıllarca hapiste kalan Ukrayna'nın eski Başbakanı Yulia Timoşenko, liderliğini yaptığı Vatan Partisi tarafından aday gösterildi.

Seçimlerde eski Devlet Başkanı Yanukoviç'in Bölgeler Partisi'nden Mihail Dobkin ile radikal Sağ Sektör lideri Dmitriy Yaroş da aday oldular.

Cenevre Zirvesi'nde "Rus gazı" da masaya yatırılacak

Cenevre Zirvesi'nde Rusya'nın, Ukrayna dolayısıyla AB'ye doğal gaz akışını kesme ihtimalinin masaya yatırılması bekleniyor.

Rusya, ABD, Ukrayna ve Avrupa Birliği tarafından yarın Ukrayna'daki krizi sona erdirmek için düzenlenecek Cenevre Zirvesi'nde Rusya'nın AB'ye gaz akışını kesmemesinin yolları aranacak.

AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Ukraynalı uzmanlar, toplantının Rusya’nın 'enerji tehditlerine' son vereceğine inanmadığını belirtti. Avrupalı uzmanlar ise Rusya’nın diplomasi seçeneğine yakın durmaya karar vermiş olabileceği görüşünde.

Washington merkezli Wilson Center'da Ukraynalı uzman Doç. Dr. Volodimir Dubovik, Cenevre Zirvesi'nden umutlu olmadığını ifade ederek, Rusya'nın konunun taraflarıyla samimi ve ciddi bir diyaloğa hazır olduğuna inanmadığını söyledi."

Brüksel merkezli Avrupa Politika Merkezi uzmanı Amanda Paul da Cenevre'de doğal gaz konusunun ele alınacağını, ancak direkt çözüm beklemediğini kaydetti. "Rusya kendini diplomatik çözüme geçmek isteyen mantıklı aktörmüş gibi göstermeye çalışıyor" diyen Paul, Rusya'nın gazı kesmesi halinde yaz aylarında AB'nin mevcut stok gazının ihtiyacı karşılamaya yeteceğini söyledi.

Rus yanlıları belediye binasını ele geçirdi

Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk'te, valilik binasının ardından belediye binası da silahlı kişilerce ele geçirildi.

Yüzleri maskeli, askeri üniforma giymiş silahlı kişiler, kent merkezindeki belediye binasına sabah saatlerinde gelerek, binanın girişini kapattı.

Çevresini birkaç gündür Rusya yanlılarının kuşattığı belediye binasına silahlı kişilerin girmesine güvenlik güçlerinin müdahale etmediği belirtiliyor.

Belediye binasında rutin çalışmaların sürdürdüğü öğrenildi.

Belediyenin halkla ilişkiler bölümünden bir yetkili, gazetecilere yaptığı açıklamada, silahlı ve maskeli kişilerin binanın girişlerini tuttuğunu, üçüncü katta konuşlandıklarını söyledi.

Aynı yetkili, binanın tepesindeki Ukrayna bayrağının indirilip yerine Rusya bayrağının çekilmesi konusunda müzakere edeceklerini kaydetti.

Donetsk'te bu gelişmeler yaşanırken, şehir merkezi üzerinde Ukrayna Hava Kuvvetleri’ne ait bir savaş uçağının görüldü. Savaş uçağı, kent üzerinde birkaç tur attıktan sonra gözden kayboldu.

Rus bayrağı taşıyan tanklar Slavyansk'a girdi

Rus yanlısı üniformalı ve ağır silahlı kişileri taşıyan, içerisinde 6 tankın da yer aldığı konvoy, Ukrayna’nın doğusundaki Slavyansk kentine girdi.

AA muhabiri, Rus bayrağı taşıyan tankların, üzerlerinde RPG ve kalaşnikof bulunan yaklaşık 150 kişiyi taşıdığını, Rusya yanlısı kişiler tarafından ele geçirilen yerel yönetim binasının önünü kordon altına aldıklarını bildirdi.

Bu arada 2 Ukrayna helikopteri ile Ukrayna hava kuvvetlerine ait iki MIG-29 savaş uçağı alçak uçus yaparken, Rusya yanlısı kişilerin, sivillerden kentten ayrılmalarını istediği, çok sayıda kişinin Slavyansk’tan kaçtığı belirtildi.

Kentte katedrallerin çanlarının çaldığı duyulurken, silahlı kişilere ait bir kontrol noktasının komutanı, “Herkese ayrılmalarını söylüyoruz. Siz de gidin. Her an bir saldırı düzenleyebilirler” dedi.

Slavyansk’a giren Rusya yanlısı, yüzleri kapalı üniformalı kişilerin, üzerlerinde rütbelerini ya da milliyetlerini gösteren herhangi bir işaret taşımadıkları gözlenirken, Rus ordusunun kahramanlık sembollerinden turuncu-siyah kurdeleler taktıkları dikkati çekiyor. Bu kişilerin, kalaşnikof, tank savarlar, keskin nişancı tüfekleri dahil olmak üzere ağır silahlar taşıdıkları görülüyor.

Daha önce Ukrayna'nın doğusundaki Donetsk iline bağlı Slavyansk ilçesinin etrafı Ukrayna ordusu tarafından sarılmıştı.

Slavyansk üzerinde Ukrayna MIG-29 savaş uçakları alçak uçuş yaptı

AA muhabirinin gelişmeleri yakından izlediği Slavyansk’ta iki MIG-29 savaş uçağı alçak uçus yaparken, yanlısı kişilerin, sivillerden kentten ayrılmalarını istediği, çok sayıda kişinin Slavyansk’tan kaçtığı belirtildi.

Ukrayna, 2 askerin Rusya yanlısı milislerce kaçırıldığını doğruladı

Öte yandan, Ukrayna Savunma Bakanlığı, iki Ukraynalı askerin, Rusya yanlısı milisler tarafından kaçırıldığını bildirdi.

Ukrayna'nın İnterfaks haber ajansının bildirdigine göre, Ukrayna Savunma Bakanlığı, ülkenin doğusundaki Lugansk bölgesinde iki Ukrayna askerinin kaçırılmasını doğruladı.

Bakanlık açıklamasında, Lugansk bölgesindeki Krasnıy Luç şehrinde, Ukrayna ordusunun rutbeli askerlerini taşıyan aracın bozulduğu, yardım için ilçe polis karakoluna giden askerlerin, polislerler tarafından Rusya yanlısı milislere teslim edildiği belirtildi.