Emeklilik kavramı, yaşlanma algısı ile birlikte tasavvur edilen kavramlardan biridir. Belli bir yaşa gelmeden emekli olunamayacağı bilgisi de, genel anlamda sahip olunan bilgilerden biridir.

Önceki yazılarımızda mâlulen emeklilik şartlarına ve mâlullüğe esas durumlara değinmeye çalışmıştık.

Mâlul olmaya esas engelin, ilk sigortalılıktan önce var olması durumunda, mâlulen emekli olunmasına imkan olmadığını belirtmiştik. Özür grubuna bağlı olarak emeklilikten de kısaca bahsetmiştik.

Bu yazımızda özür grubuna bağlı olan emeklilik hakkında biraz daha kapsamlı bilgileri paylaşalım istiyorum.

5510 sayılı Kânun, 01.10.2008 tarihi itibariyle yürürlüğe girdi ve özür grubuna bağlı olarak emeklilik şartları Kânun’un 28 inci maddesinde düzenlenmiştir. Kânun’un geçici 6 ncı maddesi ile de geçiş hükümlerine yer verilmiştir.

Öncelikle ifade edelim ki, özür grubuna bağlı olarak emekli olmak için tamamlanması gereken herhangi bir yaş şartı bulunmamaktadır. Bu emeklilikte, sigortalılık süresi ve toplam prim gün sayısı şartları söz konusudur.

Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce, mâlul sayılmayı gerektirecek derecede hastalığı veya özrü bulunan yani çalışma gücünü %60 ve üzerinde kaybetmiş olan sigortalıya, en az 15 yıldan beri sigortalı olması ve toplam 3960 gün mâlullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması durumunda yaşlılık aylığı bağlanır.

Çalışma gücündeki kayıp oranı %50 ila %59 arasında olduğu Kurum Sağlık Kurulu’nca karar verilen sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve toplam 4320 gün mâlullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması durumunda yaşlılık aylığından yararlanır.

Çalışma gücündeki kayıp oranı %40 ila %49 arasında olduğu Kurum Sağlık Kurulu’nca karar verilen sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve toplam 4680 gün mâlullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması durumunda yaşlılık aylığından yararlanır.

Bu durumda olan sigortalıların rahatsızlık veya engellerinin devam edip etmediği hususunda Sosyal Güvenlik Kurumu, sigortalıları kontrol muayenesine tabi tutabilir.

5510 sayılı Kânun’un geçici 6 ncı maddesinde, özür grubuna bağlı olarak emeklilik şartlarında belli geçiş hükümlerine yer verilmiştir.

30.04.2008 ila 31.12.2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olanlar için, 3960 gün prim toplama mecburiyeti 3700 gün olarak dikkate alınmaktadır. 01.01.2009 tarihinden itibaren her yıl için 100 gün artırılmaktadır ve toplam gün 3960 günü geçemeyecek şekilde sınırlandırılmıştır.

30.04.2008 ila 31.12.2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olanlar için, 4320 gün prim toplama mecburiyeti 3700 gün olarak dikkate alınmaktadır. 01.01.2009 tarihinden itibaren her yıl için 100 gün artırılmaktadır ve toplam gün 4320 günü geçemeyecek şekilde sınırlandırılmıştır.

30.04.2008 ila 31.12.2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olanlar için, 4680 gün prim toplama mecburiyeti 4100 gün olarak dikkate alınmaktadır. 01.01.2009 tarihinden itibaren her yıl için 100 gün artırılmaktadır ve toplam gün 4680 günü geçemeyecek şekilde sınırlandırılmıştır.

Sigortalılar, raporlarında belirtilen çalışma gücü kaybı oranına göre gelir vergisinden hangi miktarlarda muaf tutulacaklarına, Maliye Bakanlığı’nın ilgili birimleri karar vermektedir. Alınan muafiyet belgesinin, Sosyal Güvenlik Kurumu’na emeklilik aşamasında ibraz edilmesinin istenmesi de Kurum uygulamaları arasında yer almaktadır.

Tekrar ifâde edelim ki, özür grubuna bağlı olarak gerçekleşen emeklilikte herhangi bir yaş şartı bulunmamaktadır.