Avro tedavülde 20'nci yaşına giriyor

BRÜKSEL - ATA UFUK ŞEKER/BAHATTİN GÖNÜLTAŞ - Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde kullanılmakta olan avro banknot ve madeni paralar 1 Ocak 2022 itibarıyla 20'nci yılına girecek.

AB üyesi 27 ülkenin 19'unun resmi para birimi olan avronun 1999'da kaydi olarak yürürlüğe girmesine karar verilmişti.

Avro, 1 Ocak 2002'de ise banknot ve bozuk para olarak piyasaya sürüldü. Bu tarihten itibaren avro günlük işlemlerde kullanılmaya başlandı.

Hali hazırda avroyu, Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan olmak üzere 19 AB üyesi ülke kullanıyor.

"Avro Bölgesi" olarak adlandırılan bu ülkelerin para politikası, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve üye ülkelerin merkez bankalarından oluşan Avro Sistemi tarafından yürütülüyor.

Frankfurt merkezli ECB'nin görevi, para birimi olarak avroyu kullanan AB üyesi ülkelerden oluşan Avro Bölgesi'nde fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlanıyor.

Doların ardından dünyanın en fazla kullanılan ikinci rezerv para birimi konumunda bulunan avroyu Avrupa'da yaklaşık 340 milyon kişi kullanıyor.

Avro, "Avrupa Para Birimi", "ekü" ve "euro" olarak da adlandırılıyor. Avronun farklı renk ve boyuta sahip 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 olmak üzere 7 çeşit banknotu bulunuyor.

Ayrıca, 1, 2, 5, 10, 20, 50 sent ile 1 ve 2 avro metal para olarak kullanılıyor.

- 500 avro basılmıyor

ECB, 2019 yılında 500 avroluk banknotların basımını durdurulmasına karar verdi. Kararın alınmasında terörizmin finansmanı ve kara para aklamaya karşı mücadele ön plana çıktı.

Söz konusu 500 avroluk banknotların basımının durdurulmasına karşın halen geçerli. Günlük yaşam ve alışverişte kullanılamayan 500 avroluk banknotlar banka hesaplarına yatırılabiliyor ve bankalardan değiştirilebiliyor.

-Danimarka dışındaki üyelere zorunlu katılım

Avro Bölgesi'nin kuruluşunda ortak para politikasına dahil olmayacağını açıklayan Danimarka dışında tüm birlik üyelerinin gerekli kriterleri yerine getirmeleri durumunda avro kullanımına geçme zorunluluğu bulunuyor.

Son dönemde, Bulgaristan ve Hırvatistan avro para birimine geçiş süreci için başvuruda bulundu. Bu ülkelerin birkaç yıl sürecek süreç sonunda avro para birimine girişlerinin tamamlanması bekleniyor.

- Avro değeri

Avro, 1999 yılında piyasaya sürüldüğünde 1 avro 1,17 dolar seviyesindeydi. Bu tarihten sonra avro, dolar karşısında hızla değer kaybetti. Ekim 2000'de avro 0,83 dolara kadar geriledi.

Avro, 2002 yılından 2008'e kadarki süreçte dolara karşı değer kazandı. 2008 yılında 1 avro 1,60 dolara kadar çıkarak rekor kırdı. Hali hazırda avro dolar paritesi 1,13 seviyelerinde seyrediyor.

-Banknot tasarımı değişecek

ECB, 20 yıldır tedavülde olan avro banknotlarını 2024'e kadar yeniden tasarlamayı planlıyor. Yeniden tasarım süreci, Avro Bölgesi'ndeki insanlardan gelecekteki banknotlar için olası temalar hakkında görüş toplamakla görevli odak gruplarının oluşturulmasıyla başlayacak. Daha sonra her Avro Bölgesi ülkesinden bir uzmana sahip danışma grubunun, ECB'nin Yönetim Konseyi'ne yeni temalardan oluşan bir kısa liste sunacak. Yönetim Konseyi, yeni banknotlar basılmadan önce nihai kararı verecek.

-Almanlar ilk başta şüpheyle yaklaştı

Avroya geçiş, Almanya'nın yeniden birleşmesini takiben 1990'da Deutschmark'ın piyasaya sürülmesinden sonra, nispeten kısa bir süre içinde ikinci para birimi geçişiydi.

Tek para birimine şüpheyle yaklaşan ve eski para birimi mark ile duygusal bir bağı olan Almanlar, avrodan en çok yarar sağlayanlar arasında yer aldı.

Avrupa Politikaları konusunda önemli düşünce kuruluşlarından Avrupa Politikalar Merkezi'nin (CEP) yaptığı "Avroya geçişte kazananlar ve kaybedenler" adlı araştırmaya göre, Avrupa'nın en verimli ekonomisine sahip olan Almanya, avroya geçişten 1999-2017 döneminde 1,9 trilyon avro ile açık ara en fazla yarar sağladı. Bu da kişi başına yaklaşık 23 bin avroya denk geliyor.

Piyasaya sürüldükten sonraki ilk birkaç yılda Yunanistan avrodan büyük kazanç sağlarken, 2011'den beri kayıplar vermeye başladı, Yine de aynı dönemde Yunanistan 2 milyar avro yarar sağladı. Hollanda'da ise 346 milyar avroluk refah genişlemesi oldu.

CEP'in analiz ettiği ülkelerden Fransa'da 3,6 trilyon avro, İtalya'da 4,3 trilyon avro, İspanya'da 224 milyar avro, Belçika'da ise 69 milyar avro refah kaybı oldu.