Avustralya'da kabul edilen yasa Türkiye'yi nasıl etkiler?

Avustralya, teknoloji şirketlerinin haber içeriği için yayıncılara ödeme yapmasını sağlayacak ve diğer ülkelere de benzer yaptırımlar adına zemin hazırlayacak yeni bir yasayı kabul etti. 18 aylık bir çalışmanın ürünü olan yasa, medya şirketlerine, ürettikleri içeriğin adil karşılığı olacak bir ödeme yapılmasını öngörüyor. Anlaşmayı bozan teknoloji platformlarının 10 milyon dolar ya da Avustralya'daki yıllık cirolarının yüzde 10'u değerinde bir tazminat ödemesi de yasa metninde yer alıyor.

Facebook ve Google bu düzenlemeye başta karşı çıkarak, Avustralya piyasasından çıkma tehditlerinde bulundu. Avustralya hükümetinin geri adım atmaması şirketleri kendi çözümlerini bulmaya yöneltti.

Google yayıncı kuruluşları bir araya getiren News Showcase isimli haber uygulamasını hayata geçirdi ve medya şirketlerine bu yapı üzerinden ödeme yapmayı kabul etti. Hatta ülkenin dört medya devinden biri olan Seven West Media 30 milyon dolar karşılığında News Showcase'e dahil oldu.

Facebook ise yasanın parlamentonun alt kanadında kabul edildiği gün, haber linki paylaşma ve görüntülemeyi Avustralya’daki kullanıcıları ve medya kuruluşları için tamamen kapattı. Facebook’un büyük gürültü koparan yasak 8 günün ardından karşılıklı tavizler sonucu kaldırıldı. Facebook ve hükümet arasında varılan anlaşma kapsamında, şirket yayıncılarla tekil anlaşmalar imzalayabilecek. Hükümet bu anlaşmaların yeterli olduğuna karar verdiği takdirde Facebook yasadan muaf tutulabilecek. (Facebook Schwartz Media, Solstice Media, Private Media gibi daha ufak şirketlerle anlaşmalar imzaladı bile. Seven West ile müzakerelerin de başladığı duyuruldu.)

Doç. Dr. Michael Kuyucu ve Öğretim Görevlisi Dr. Serdar Çil, yasanın Türkiye'deki medya kuruluşları ve kullanıcılar için olası yansımalarını hurriyet.com.tr için değerlendirdi. Kuyucu, teknoloji şirketlerinin vergi ve ofis açma sorunlarının hallolmasının ardından benzer bir yasanın Türkiye'de de gündeme gelebileceğini belirtirken, Çil ise kullanıcıların Facebook'u kullanmaktaki ikinci amacının haber takip etmek olduğunu hatırlatarak yayıncılarla teknoloji şirketleri arasındaki gerilimin kullanıcıların davranışlarına etkisinin çok fazla olmayacağını savundu.

Avustralya örneğinin memnuniyet verici olduğunu belirten Kuyucu, “Üretilen her şeyin bir kullanım bedelinin olması gerekir, telif bugün medyanın tıkanan ekonomisine bir can simidi gibi gelecektir” derken yasanın Türkiye’de uygulanabileceğini belirtti ve ekledi: “Türkiye daha teknoloji şirketlerinin reklamlarda aldığı vergileri ve ofis açma sorununu yeni yeni hallediyor. Bunu da eğer bir düzenleme yapılırsa uygulayabilir.”