Balkanlar'ın ilim hazinesi: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi

Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da 1537 yılında inşa edilen ve Balkanlar'ın en eski kütüphanesi olarak bilinen Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, Türkçe, Arapça ve Farça olmak üzere 10 bini el yazması toplam 500 binin üzerinde eseri bünyesinde barındırıyor

Osmanlı Sancak Beyi Gazi Hüsrev Bey tarafından başkent Saraybosna'da 1537 yılında kurulan kütüphane, bir süre önce Katar'ın maddi destekleriyle yeniden dizayn edilerek hizmete açılan Kütüphane, bünyesinde barındırdığı derin kültür hazinesiyle, Balkanlar'da ilim adına önemli bir eksiği kapatıyor. Kütüphane, Mekke, Medine, Bağdat, Kahire ve İstanbul gibi geçmişte İslam dünyasının önemli bilim merkezlerinden 10 bini el yazması olmak üzere, 500 binin üzerinde esere ev sahipliği yapıyor. Kütüphanede aynı zamanda, Arapça, Farsça ve Türkçe dillerinde yaklaşık 10 bin eski kitap da yer alıyor.

Ünlü İslam alimi İmamı Gazali'nin en önemli eseri olarak bilinen İhya Ulumiddin'in 4'üncü Cildi, Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi'nde yer alan en değerleri eserler arasında gösteriliyor. Söz konusu eserin İmamı Gazali'nin vefatından 5 yıl önce 1106 yılında elle yazarak kopyalandığı ve bugüne kadar Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi'nde korunduğu bildirildi.

-Bosna'nın ilk devlet dokümanlarından daha eski el yazmasına sahip

Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi görevlilerinden Osman Laviç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kütüphanede bulunan İhya Ulumiddin'in çok önemli bir eser olduğuna dikkati çekti.

Laviç, "Kütüphanemizdeki el yazması İhya Ulumiddin eseri, Bosna Hersek'in ilk devlet dokümanı olarak bilinen ve 1189 yılında dönemin Bosna Devleti'nin hükümdarı Ban Kulin tarafından yazılan 'Ban Kulin Beratı'ndan daha eskidir. Aynı zamanda, İspanya'dan 14. yüzyılda göç eden Yahudilerin beraberinde getirdikleri 600 yıllık 'Seferad Musevi el yazması Haggadah'dan da yaklaşık 300 yıl eski olan bir el yazmasıdır" dedi.

Söz konusu el yazması eserin ve kağıdının hala iyi durumda olduğunu dile getiren Laviç, Osmanlı Devletinin bir çok yerinden önemli el yazmaları biriktiren Yeni Pazarlı Osman Şehdi Byelopolyats'ın kütüphanesinden Gazi Hüsrevbey Kütüphanesi'ne aktarıldığını söyledi. Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi'nin farklı içerikleri ve formatları olan binlerce el yazması esere sahip olduğuna işaret eden Laviç, bunların büyük bir bölümünü mushaflardan oluştuğunu söyledi.

-5x4 santim boyutları olan el yazması Kur'an-ı Kerim

Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi'nde ayrıca, 5x4 santim boyutlarında olan ve en küçük el yazması olduğu iddia edilen bir Kur'an-ı Kerim de bulunuuyor. Laviç, "Söz konusu Kur'an-ı Kerim bugün tam olarak kütüphanemizde mevcut. Maalesef el yazması sahibinin ismi bilinmiyor. El yazma sahipleri genellike isimlerini yazmak istemeyip, anonim kalmak istemişlerdi" dedi.

Küçük boyutlarındaki Kur'an-ı Kerim'in özelliğinin ise, savaşmaya giden askerlerin onu mızrakların üzerinde taşıdıklarını ifade eden Laviç, kağıt ve el yazmasına göre bu uygulamanın 17'inci yüzyıllarda ortaya çıktığının tahmin edildiğini belirtti.

Laviç, kütüphanedeki en büyük eserlei arasında Banya Luka Mushafı'nın olduğunu dile getirerek, "Söz konusu mushafta, her cüz ayrı bir mushafta toplanmış. Bu cüzlerden bir tanesi de altın suyuyla yazılmış" diye konuştu.

Kuruluşundan bu yana, savaşlar, yangınlar, seller gibi çeşitli felaketlerle karşı karşıya kalan Gazi Hüsrev Bey Kütphanesi'nde Gazi Hüsrev Bey'in vakıfnamesi de bulunuyor.

Bu arada, Katar'ın desteğiyle Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi'nin yeni binası, 15 Ocak'ta Bosna Hersek Üçlü Devlet Başkanlığı Konseyi Boşnak Üyesi Bakir İzzetbegoviç ile Katar İslam İşleri ve Vakıflar Bakanı Gaith Mubarek El Kuwari'nin katılımıyla açılmıştı.