Çeyiz ve başlık parası Afrika'da düğünlerin olmazsa olmazı

LOME (AA) - ALPHONSO LOGO/MEHMET KARA - Afrika'da birçok ülke ve kabilede çeyiz ve başlık parası gelenekleri, düğünlerin olmazsa olmazı olarak sürdürülüyor.

Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Afrika ülkelerinde de evliliğe giden yol çok sayıda aşamadan oluşuyor. Evliliklerin toplum nezdinde geçerli olabilmesi için tüm bu aşamaların hayata geçirilmesi şart koşuluyor.

Togolu felsefeci ve Afrika kültürü uzmanı Mawuli Kouakouvi, AA muhabirine Afrika'daki evlilik gelenekleriyle ilgili değerlendirmelerde bulundu.

Bu geleneklerin Afrika'nın hemen her yerinde evliliğin temel şartı olarak görüldüğüne işaret eden Kouakouvi, bu gelenekler arasında en dikkat çekenlerin çeyiz ve başlık parası olduğunu belirtti.

Düğün öncesinde gelin ve ailesine getirilen hediyelerin "çeyiz" olarak adlandırıldığını dile getiren Kouakouvi, "Örneğin Togo'da düğün öncesinde çeyiz töreni düzenleniyor. Davetliler, bu törene hediye getirmek zorunda. Gelinin ailesi, bu hediyelerden beğendiklerini kabul ediyor, beğenmediklerini atıyor. Bu durum, herkes tarafından kabul ediliyor." dedi.

Çeyiz töreninde geline verilen hediyelerden bazılarının nesilden nesle aktarıldığını söyleyen Kouakouvi, "Geline ve ailesine verilen çeyizler, bazen büyük annelerden miras kalan değerli eşyalardan, bazen modern takılardan oluşabiliyor. Çeyiz hediyeleri arasında parfüm, içki, ev eşyaları, kıyafet de yer alıyor." diye konuştu.

Damat ve ailesinin gelinin ailesine başlık parası ödemesinin Afrika'nın tüm ülkelerinde yaygın bir gelenek olduğunu vurgulayan Kouakouvi, "Başlık parası, damadın ve gelinin sosyal statüsüne göre değişiyor. Erkek tarafı, düğünden önce anlaşılan başlık parasını vermez veya ertelerse başlık parasını 2 hatta 3 kat fazla ödemek zorunda kalabiliyor." ifadelerini kullandı.

Togo'nun başkenti Lome'deki Saint Dominique Kilisesi papazlarından Thomas Henyo da başlık parasının Afrika'nın birçok yerinde vazgeçilmez bir kural olduğunu söyledi.

Henyo, başlık parasının ülkenin yaklaşık 8 milyonluk nüfusunun yüzde 30'unu oluşturan Hristiyanlar arasında da yaygın olduğuna dikkati çekti.

- Başlık parası yüzünden kadın haklarının ihlal edildiği durumlar da yaşanıyor

Başlık parası, Afrika'nın birçok ülkesinde bir ödemeden ziyade damadın gelecekte eşi olacak için kadına jesti olarak görülüyor.

Bazı Afrika ülkelerinde başlık parası, geleneğin ötesine geçerek yasal kabul ediliyor.

Uganda Yüksek Mahkemesi, "damadın müstakbel eşi ve ailesine evlilik izni için verdiği başlık parasının" yasal olduğuna hükmetmişti. Ülkedeki yasalara göre, evlilik akdinin sona ermesi durumunda başlık parası erkek tarafına geri ödenmiyor.

Togo'da da başlık parası için hükümet tarafından belirlenmiş üst sınır bulunuyor. Hükümet, damat adaylarının yaşadığı güçlükleri dikkate alarak 10 bin Orta Afrika frangı (yaklaşık 20 dolar) ödenebilecek en yüksek başlık parası olarak belirlemişti. Bazı kabileler, bu miktarı kendileri belirlemeye ve daha fazla başlık parası istemeye devam ediyor.

Nijer de ise başlık parası için üst sınır daha yüksek. Hükümet, başlık parası için 50 bin Orta Afrika frangını (yaklaşık 85 dolar) üst sınır kabul ediyor.

Bazı kabilelerde ise başlık için yiyecek, içecek, sigara ve hatta keçi gibi küçükbaş ya da büyükbaş hayvanlar veriliyor.

Güney Afrika'da Mursi ve Surma kabileleri fazla başlık parası alabilmek için genç kızların dudaklarına küçük yaşlarda ahşap halkalar yerleştiriliyor.

Tartışılan bu geleneğin kadınların sömürgecilik döneminde köle olarak götürülmelerini engellemek için yapıldığı, zamanla bir güzellik ögesi olarak yerleştiği iddia ediliyor.

Moritanya'da kilolu kadınların erkekler tarafından daha fazla tercih edildiği ileri sürülüyor. Bu nedenle genç kızlar, evlenmeden önce daha fazla başlık arası istemek için kilo almaya zorlanıyor.