CHP erken seçim rüyası görüyor!
Bir sosyal medya hesabında, Cumhuriyet Halk Partisi’nin 20 milletvekilinin istifa etmesiyle Cumhur İttifakı’nın erken seçime zorlanacağı iddia edilmişti. Fakat mevcut duruma göre CHP’nin bu formülü uygulamasının teknik olarak mümkün olmadığı ortaya çıktı.
Cumhuriyet Halk Partisi’nin 20 milletvekilinin istifa etmesiyle Cumhur İttifakı’nın erken seçime zorlanacağı iddiaları sosyal medyada tartışılırken, bu uygulamanın mümkün olmadığı ortaya çıktı.
Türkiye’de ara seçim, Anayasamız ve 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanununda düzenlenmiş olan bir müessese olup seçimlerin, boşalan üyelikler için yapılmasını ifade ediyor. Anayasanın 78. Maddesinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliklerinde boşalma olması halinde, ara seçime gidilebileceği, bu seçimin her dönemde bir defa yapılabileceği ve genel seçimden otuz ay geçmedikçe ara seçime gidilemeyeceği hükme bağlanmış durumda. Ancak boşalan üyeliklerin sayısının, üye tamsayısının yüzde beşini bulduğu hallerde, ara seçimlerinin üç ay içinde karar verileceği de hükme bağlanmış durumda.
TBMM’DE OYLAMA YAPILMASI GEREKİYOR
Seçimlerin yenilenmesi için, TBMM Genel Kurulunda 360 üyenin seçimlerin yenilenmesi yönünde oy kullanması şartı aranırken, mevcut sandalye dağılımında ne Cumhur İttifakı ne de muhalefet partileri blok olarak bu sayıya ulaşamayacaklarından ara seçimin olmasının yegâne yolunun, toplamda 30 milletvekilinin görevinin sona ermesiyle mümkün olduğu görünüyor. Hali hazırda parlamentoda 592 Milletvekili bulunduğu göz önünde bulundurulduğunda en az 22 milletvekilinin istifa etmesi halinde, Genel Kurulun 3 ay içinde parlamentoyu ara seçime götürmek zorunda olduğu ifade ediliyor. Ancak Milletvekillerinin istifası da TBMM Genel Kurul kararına bağlanmış durumda. Genel Kurul’da Milletvekillerinin istifasının kabul edilebilmesi için Genel Kurul’a katılan Milletvekillerinin salt çoğunluğu aranıyor. Yeniden Sandalye dağılımına bakıldığında herhangi bir Milletvekilinin istifasının geçerli olabilmesi için Muhalefetin blok halinde hareket etmesi halinde dahi Cumhur İttifakının oyuna ihtiyacı olduğu ortaya çıkıyor. Yani Cumhur İttifakı’nın desteği olmadan bu formülün uygulanması pek de mümkün görünmüyor.
HER DURUMDA CUMHUR İTTİFAKI’NIN ONAYINDAN GEÇMESİ GEREKİYOR
Tüm bu şartların sağlandığı senaryoda dahi ara seçimler yalnızca istifa eden milletvekillerinin seçim bölgelerinde (Ör. Ankara 2. Bölgedeki Seçmenleri Kapsayacak Şekilde) yapılıyor. Söz konusu senaryonun bu aşamaya kadar gelmesi halindeyse CHP’nin önünde iki seçenek bulunuyor. Ya halihazırda oy oranının yüksek olduğu seçim bölgelerinde ara seçim yapılmasını sağlamak ya da Cumhur ittifakının oy oranının yüksek olduğu seçim bölgelerinde ara seçim yapılmasını sağlamak. Ancak ülkemizdeki temsil sisteminde uygulanan D’Hondt yönteminin karmaşıklığı her iki seçenekte de parlamentodaki işleyişi etkileyecek etki yaratması açısından güç olsa da imkansız görünmüyor. Özetle CHP’nin 22 Milletvekilinin istifa etmesi halinde dahi bu istifaların hukuken hüküm ve sonuç doğurabilmesi ve ara seçime gidilebilmesi için Cumhur İttifakının desteği gerekiyor.
GERÇEKÇİ VE UYGULANABİLİR GÖRÜNMÜYOR
TBMM’de ara seçim yapılabilmesi için milletvekili sayısının en az yüzde 5’i kadar (mevcut durumda en az 30 milletvekili) koltuğun boşalması gerekiyor. Bu boşalmanın ardından Genel Kurul, üç ay içinde ara seçim kararı alabiliyor. Ancak milletvekili istifaları, TBMM Genel Kurulu’nda oylamaya katılanların salt çoğunluğuyla mümkün oluyor. Muhalefet partilerinin tek başına bu çoğunluğu sağlaması mümkün görünmediği için Cumhur İttifakı'nın da onayı gerekiyor. Cumhur İttifakı'nın iradesi bu yönde olmadığı sürece teknik olarak istifaların kabul edilmesi mümkün olmuyor. Tüm prosedürler yerine getirilse dahi, seçim yalnızca ilgili milletvekillerinin görev yaptığı bölgelerde yapılabiliyor ve bu durum genel seçim niteliği taşımıyor.
D’Hondt sistemi ve mevcut siyasi dağılım göz önüne alındığında, bu tür bir ara seçimin TBMM aritmetiğini kökten değiştirmesi imkansıza yakın görünüyor. Dolayısıyla, sosyal medyada yer alan “CHP’nin 20 milletvekili istifasıyla erken seçime gidileceği” yönündeki iddia, mevcut anayasal ve yasal çerçeveye göre gerçekçi ve uygulanabilir görünmüyor.
