El titremesi neden oluyor? Belirtileri neler? İşte detaylar…
El Titremesi Nedir?
Tremor olarak da adlandırılan el titremesi, sıklıkla ellerde olmakla birlikte kol veya bacak gibi uzuvlarda görülen, istemsiz, kontrolsüz ve tekrarlayıcı şekilde ortaya çıkan salınım hareketi şeklinde tanımlanabiliyor. El titremesi belirli durumlara bağlı olarak tetiklenebileceği gibi, hareketten bağımsız şekilde sürekli olarak da ortaya çıkabiliyor. Çeşitli koşullarda sağlıklı kişilerde de el titremesi görülme ihtimali olsa da tekrarlayıcı şekilde, uzun süreli ve şiddetli el titremesi şikayetinde altta yatan ciddi sağlık sorunları söz konusu olabiliyor. Bu anlamda, el titremesi durumunda uzman bir hekim tarafından hastanın değerlendirilmesi doğru tanı ve tedavinin belirlenmesi açısından son derece önemlidir. Kasların istemsiz şekilde kasılması veya ritmik kasılma-gevşeme atakları şeklinde ifade edilebilecek kas spazmları, kontraktürler ve fasikülasyonlar; tremorla karıştırılmıyor. Tremorda tüm bir uzvun ritmik salınımı söz konusuyken, fasikülasyonda belirli bir kas grubu gözle görülebilecek şekilde düzenli olarak kasılıp gevşiyor. Kas spazmları ve kontraktürler ise belirli bir kas grubunun istemsiz olarak kasılı kalması şeklinde tanımlanabiliyor.
El Titremesi Nasıl Gelişir?
Sağlıklı kişilerde, vücut sürekli olarak organ ve uzuvların mevcut konumları ve hareketleri ile ilgili bilgi topluyor ve sinir iletileri şeklinde beyne bu hareketler hakkında bilgi aktarıyor. Benzer şekilde, vücuttaki kasların kasılma dereceleri ve durumları hakkında da iletiler üretilerek beyne ulaştırılıyor. Beyin; vücut duruşu, organların konumu ve kasların kasılma durumuna göre vücudun bir sonraki hareketini planlayarak bunu ilgili hareket ve denge merkezlerine iletiyor. Denge ve hareket merkezleri; planlanan hareketi gerçekleştirecek kaslara ne kadar ve ne süre ile kasılmaları gerektiğini, vücudun yeni konumunun nasıl olacağını ve dengesini nasıl sağlayacağını bildirerek hareketin detaylı planını belirliyor. Sonuç olarak, verilen iletilere göre hareket gerçekleştiriliyor. Böylece vücudun dengesi korunmuş oluyor. Bu süreçlerde herhangi bir aksama yaşanması durumunda, vücudun sağlıklı ve doğru şekilde hareketleri gerçekleştirmesi mümkün olmayabiliyor. Bunun sonucunda hareketler yanlış planlanıyor. Beyin hareketin doğru şekilde yapılabilmesi için ekstra çaba sarf ediyor. Uzuvlar ilk hareket ile düzeltilen hareket noktaları arasında salınma hareketine maruz kalıyor. Bu durumun bir sonucu olarak titreme ortaya çıkıyor. Altta yatan hastalığa bağlı olarak, el titremesi dinlenme pozisyonundaki uzuvlarda olabileceği gibi, hareket esnasında veya hareket sonrasında da görülebiliyor. Tüm bu unsurlara bağlı olarak, el titremesi çeşitli alt türlere ayrılıyor. Her bir titreme türünde altta yatan hastalıklar birbirinden farklı oluyor. Buna bağlı olarak farklı tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekebiliyor.
El Titremesi Türleri nelerdir?
Vücuttaki çeşitli durum ve rahatsızlıklara bağlı olarak farklı tremor türleri ortaya çıkabiliyor. El titremesi türleri şu şekildedir: Fizyolojik tremor: Sağlıklı kişilerde belirli şartlarda ortaya çıkabilen el titremesi durumunda fizyolojik tremordan bahsediliyor. Özellikle kullanılan çeşitli ilaçlar, alkol tüketimi, kan şekerinin düşmesi, elektrolit dengesizlikleri veya tiroit bezinin fazla çalışması gibi durumlarda kişilerde el titremesi görülebiliyor. Burada esas nokta, titremenin altta yatan nedenin ortadan kaldırılmasıyla birlikte kaybolması .İstirahat tremoru: Dinlenme halindeyken uzuvlarda şiddetli titremenin görülmesine istirahat tremoru, statik tremor veya Parkinson tremoru adı veriliyor. Genellikle Parkinson hastalığında izlenen bu titreme türünde, başta tek elde başlayan para sayar şekildeki titreme davranışı, zamanla diğer ele de yayılıyor ve şiddetleniyor. Bu tremor türü, özellikle beynin hareket merkezlerinde görülen hasarla ilişkili olabiliyor. Esansiyel tremor: En sık görülen el titreme çeşidi olan esansiyel tremorda, ellerin ileri doğru uzatılması ile titreme hissediliyor. Sıklıkla belirli bir sağlık sorunu ile ilişkilendirilmiyor, ancak genetik olarak aile yakınlarında benzer şekilde el titremesine rastlanabiliyor. Titreme elin kaldırılması gibi vücut postürünün değişmesine sebep olan hareketlerle tetiklenebiliyor, ancak aynı zamanda istirahatte de izlenebilen bu el titremesi çeşidinin hareketle birlikte şiddeti artabiliyor .İntansiyonel tremor: Belirli bir hareketin yapılması sonucu tetiklenen ve hareketin en çok detay ve hassasiyet içeren kısmında (örneğin, bir cismin tutulmasından hemen önce) şiddetli olarak el titremesi görülmesi şeklinde tanımlanabiliyor. Özellikle beyincik gibi dengeden sorumlu organların zarar gördüğü hastalıklarda, harekete bağlı şiddetlenen intansiyonel tremor görülüyor. Distonik tremor: Distoni, beyin tarafından planlanan bir hareketin olması gerekenden oldukça farklı şekilde, şiddetli veya bozuk olarak gerçekleştirilmesi durumu olabiliyor. Genellikle denge ve hareket merkezlerinde görülen hasar sonucu hareketlerin yerine getirilmesinde birtakım aksama ve bozukluklar ortaya çıkıyor. Distonik hareketlere titreme de eşlik edebiliyor. Psikojenik tremor: Psikolojik rahatsızlıklara bağlı olarak el titremesi şikâyeti olan hastalarda psikojenik tremor görülebiliyor. Bu durumda, hastalarda ani gelişen, titremenin etkilendiği uzvun sürekli ve anormal olarak değişkenlik gösterdiği ve hastanın dikkatinin dağılması ile ortadan kalkan tremor izleniyor. Sıklıkla altta yatan konversiyon bozukluğu gibi bir psikolojik rahatsızlık söz konusudur .Ortostatik tremor: Özellikle ayağa kalkmakla ortaya çıkan ve gövde ile bacaklarda titreme ile sonuçlanan tremor türü olarak tespit ediliyor.
El Titremesi Neden Olur?
El titremesi sağlıklı kişilerde çeşitli koşullarda tetiklenebildiği gibi, önemli sağlık sorunlarının ilk ortaya çıkan belirtilerinden biri de olabiliyor. Bu bağlamda, aşağıdaki koşullar ve hastalıklarda farklı şiddet ve özelliklerde el titremesi görülebiliyor: Kas yorgunluğu: Kasların uzun süre kullanılması sonucu, kaslarda kalsiyum azlığına bağlı olarak yorgunluk belirtileriyle birlikte kısa süreli titreme ortaya çıkabiliyor. Yaşlanma: İleri yaşla beraber sıklıkla esansiyel tremor şeklinde ellerde titreme izleniyor. Kafein gibi uyarıcı maddelerin tüketimi: Günlük olarak kahve gibi içeceklerin fazla tüketimine bağlı olarak ellerde titreme görülebiliyor. Alkol tüketimi: Kronik alkol tüketimine bağlı olarak ellerde titreme problemine yatkınlık oluşuyor. Stres: Günlük yoğun strese maruz kalan kişilerde tremor gelişebiliyor. Kan şekerinin düşmesi: Düşük kan şekeri kaslarda kasılma problemlerine yol açarak ellerde titreme ile sonuçlanabiliyor. Hipertiroidi: Tiroit hormonlarının normalden fazla üretilmesine bağlı olarak ellerde titreme ortaya çıkabiliyor. İnme: Beyin damarlarının tıkanması durumunda hareket ve dengeden sorumlu bölgelerde görülen hasar sonucu ciddi düzeyde tremor görülebiliyor. Travma: Beyin hasarı ile sonuçlanan fiziksel travmalar, ilgili beyin dokularında hasara yol açarak el ve bazı diğer uzuvlarda titremeye neden olabiliyor. Parkinson hastalığı: Beyin dokularında ilerleyici hasarın görüldüğü nörodejeneratif hastalıklardan biri olan Parkinson hastalığı kendine özgü tremor çeşidi ile el titremesine neden olan faktörlerin başında geliyor. Multipl skleroz: Sinir sistemi hücrelerinin bağışıklık sistemi tarafından hasara uğratılması ile karakterize olan multipl skleroz hastalığında çeşitli düzeylerde el titremesi görülebiliyor. İlaç yan etkileri: Çeşitli antipsikotik, antihipertansif ve antiaritmik ilaçların yan etkisi olarak ellerde titreme şikâyetiyle karşılaşabiliyor.
El Titremesine Hangi Belirtiler Eşlik Eder?
El titremesi sıklıkla sinir sistemine ilişkin sorunlar nedeniyle ortaya çıktığından, çeşitli nörolojik belirtiler tremor şikayetine eşlik edebiliyor. Yine el titremesinin altında yatan nedene bağlı olarak farklı belirtilerle karşılaşılabiliyor.
Sıklıkla el titremesi ile birlikte görülen belirtiler şu şekildedir:
Vücudun belirli bölgelerinde his veya güç kaybı
Kas spazmları
Kas güçsüzlüğü
Denge kaybı
Hareket bozuklukları
Vücut postüründe bozulmalar
Harekete geçmede güçlük veya hareketi durdurmada zorluk
Halsizlik ve yorgunluk
El Titremesi Nasıl Tedavi Edilir?
El titremesi şikayetinin giderilmesinde en önemli nokta, altta yatan nedenin doğru tespit edilmesi oluyor. Bu bağlamda, uzman bir doktorun hastanın ayrıntılı hastalık öyküsünü sorgulaması ve gerçekleştirilecek detaylı fizik muayene kritik önem taşıyor. Doktorun gerekli gördüğü durumlarda, ek görüntüleme ve laboratuvar tetkiklerine başvurulabiliyor. Elde edilen tüm veriler ışığında altta yatan sağlık sorunu tespit ediliyor. Buna uygun bir tedavi planı oluşturuluyor. Tremor türü ve altta yatan hastalığa göre tedavide ilk olarak ilaç tedavisine dayanan yöntemler uygulanıyor. Bu kapsamda, beta-blokerler, sakinleştiriciler veya antiepileptik ilaçlar tremor tedavisinde sıklıkla kullanılan ilaçlar arasında yer alıyor. Parkinson hastalığı ve hipertiroidi gibi sağlık problemlerinden kaynaklanan tremor vakalarında ise hastalığın tedavi edilmesi gerekiyor. Fizik tedavi yöntemleri, el titremesi tedavisinde başvurulan bir diğer seçenek olarak karşımıza çıkıyor. Bu anlamda, çeşitli egzersizler, masaj uygulamaları, ağırlıklar ve ekipmanlarla egzersiz yapılması; el ve kol kaslarının gelişmesini sağlayarak hareket koordinasyonunun artırılmasına yönelik oluyor. Özellikle Parkinson hastalığı gibi beyindeki hareket merkezlerinin aksamasıyla ilişkili tremor vakalarında beyin stimülasyon cihazlarının kullanılması da gündeme gelebiliyor. Ameliyatla ilgili beyin kısımlarına yerleştirilen elektrik üreten problar, hareket esnasında yapay sinir uyarıları oluşturarak hareketlerin düzgün şekilde gerçekleştirilmesini ve tremorun giderilmesini sağlayabiliyor.
