Kök hücre bağışının öneminden geçen hafta bahsetmiştik. Bu hafta sürecin nasıl ilerlediğinden bahsetmek istiyorum.

TÜRKÖK, gönüllü bağışçılara ait doku grubu antijeni bilgilerinin depolandığı Kemik İliği Bankasının (KİB) oluşturulması ve kök hücre nakli ile ilgilenen merkezler arasında koordinasyonun sağlanması amacı ile kurulmuştur. Gönüllü kök hücre bağışçı adaylarının kazanılması Türk Kızılay tarafından sağlanmaktadır.

Kök hücre; Yaşam boyu kendi kendini yenileme ve farklı, tamamen olgun hücrelere dönüşebilme kapasitesine sahip hücrelerdir. İhtiyaç olduğu zaman kendilerinden sonraki hücrelere farklılaşarak, hücrelerin gelişimini, olgunlaşmasını ve çoğalmasını sağlarlar.

HLA; bir kişinin dokusunun diğer bir kişiye ne kadar uyduğunu gösterir. HLA doku tipi kalıtsal olup, kişinin kardeşleri varsa ikizi en iyi eşleşme ihtimali olan kişilerdir. Hastanın ailesi içerisinde eşleşme bulunamaz ise tarama sizin gibi akraba olmayan kişiler arasında yapılmaya başlanır. Bir bağışçının, bir hasta için uygun olduğunun belirlenmesi, HLA doku tiplerinin eşleşmesi ile olur. Bağışçı ve hastanın HLA sonuçlarının yüksek oranda eşleşmesi, en iyi nakil sonucunun alınmasına neden olur.

Kök Hücre Tedavisi Uygulanan Hastalıklar:

-Kemik iliği kanserleri

-Lenfomalar

-Çeşitli organ kanserleri

-Kemik iliğinin yetersiz çalıştığı veya çalışmadığı durumlar

-Kalıtsal anemiler

-İmmün yetersizlikler

-Kalıtsal metabolik hastalıklar'dır

Bağışçı olmak isteyen bir kişi;

18-50 yaş aralığında sağlıklı bir kişi olmalıdır. (Hepatit B, Hepatit C ve Sifiliz hastalığı geçirmemiş olan, kronik hastalığı bulunmayan, kanser, HIV ( AIDS ) tanısı almamış olan kişiler)

Kök Hücre Bağışçısı olmak için başvuru sonrası bir bilgilendirme görüşmesi yapılır. Eğer bağışı kabul ederseniz, alakalı formu doldurup imzalayarak bu bağışı resmi olarak onaylamanız sizden istenir.

Ardından kan grubunuzun belirlenmesi, enfeksiyon hastalıkları açısından test edilmesi (HIV, Hepatit ve Sifiliz) ve doku tipleme testlerinin yapılabilmesi için 3 tüp kan örneği alınır. Testler sonucunda herhangi bir enfeksiyon ajanı tespit edilir ise bağışçı olamazsınız ve bu konuda bilgilendirilirsiniz.

Eğer enfeksiyon hastalıkları açısından test sonucunuz negatif ise kan örneğiniz HLA (insan lökosit antijeni) doku tipinizin belirlenmesi için TÜRKÖK Doku Tiplendirme Laboratuvarı’na gönderilir ve test sonuçları Kemik İliği Bankası’na aktarılır.

Periferik kök hücre veya kemik iliği nakli bekleyen hastalar için bağışçı adayı olmak istiyorsanız ülkemizde ve dünyada nakil olmayı bekleyen herhangi bir hasta için sizin verileriniz de değerlendirmeye alınacaktır.

Muayene, tıbbi işlemler ya da diğer bağış ile ilgili harcamalar konusunda bağışçıdan hiçbir ücret talep edilmez ve Bağışçının sosyal güvenliği kesinlikle kullanılmaz.

Herhangi bir zaman diliminde bağış kararından vazgeçme hakkına sahipsiniz. Ancak kök hücre bağışçısı olarak uygun bulunduktan sonra, özellikle hasta nakil için tedaviye başladıktan sonra kararınızdan vazgeçerseniz, hastada hayati tehlike oluşabilir.

Bağış Yöntemleri şöyledir:

1. Periferik Kök Hücre Toplama Yöntemi: En sık tercih edilen yöntem olup, bağışçının damar yapısının uygunluğunun değerlendirilmesi gerekmektedir.

Bu yöntemi tercih ettiyseniz 4-5 gün süre ile günde 2 kez deri altı uygulaması yapılır. Bunun amacı kemik iliğinde yerleşik olarak bulunan kök hücrelerin kana geçmesini sağlamaktır.

Son dozdan 2 saat sonra bir kolunuzdan steril bir iğne yardımı ile alınan kan, aferez cihazında ilerler, 4-5 saatlik bir aferez prosedürü sonunda kök hücrelerin diğer kan bileşenlerinden ayrılması sağlanır. Bu kök hücresi ayrılmış kan, diğer kolunuzdan tekrar vücudunuza verilir.

2. Kemik İliği Toplanması: Bu işlemi tercih ettiyseniz; işlemden yaklaşık 1 hafta önce 1 ünite kanınız alınarak, tekrar size verilmek üzere saklanır. Gerekli sağlık kontrolleri ve genel anestezi alıp alamayacağınıza ilişkin tetkikler yapılıp, hastaneye yatışınız gerçekleştirilir. Ameliyathane ortamında, 1 veya 2 saat kadar genel anestezi altında özel bir iğne yardımı ile kalça kemiğinizin arkasından (pelvis kemiği) ilerlenerek kök hücreleriniz toplanır.

Aynı günün akşamında veya ertesi gün taburcu edilirsiniz. Bağıştan sonraki 2 gün içerisinde günlük aktivitelerinize dönebilir, eğer fiziksel iş gücü gerektiren aktivitelerde bulunuyor iseniz daha fazla istirahate ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu yöntem çok az kullanılan bir yöntemdir.

TÜRKÖK, hasta ve bağışçının gizliliğini korumayı taahhüt eder. Gizlilik için alınmış olan bu karar, hem bağışçıyı hem de hastayı istenmeyen tanıtım, temaslar, bağışa zorlama ya da para teklif edilmesi gibi durumlardan korumak içindir.

Bağışçıya hastayla ilgili sadece hastanın yaş grubu, cinsiyeti ve hastalığı hakkında bilgi verilirken; hastaya ise bağışçının yaş ve cinsiyeti hakkında bilgi verilir.

Bağıştan sonraki ilk 2 yıl boyunca, hastaya, içerisinde özel bilgilerinizi içermeyen mektup yazmanıza izin verilir. Bu iletişim kesinlikle isim, adres, telefon numarası, şehir, ülke gibi iletişim bilgileri içermez. Bu mektup TÜRKÖK aracılığı ile hastaya ulaştırılır.

Bağıştan 2 yıl sonra hem hastanın hem de bağışçının görüşme talebinde bulunması halinde direk iletişime geçilmesine izin verilir. Tek taraflı görüşme taleplerinde istek geri çevrilir.

Görüldüğü gibi Kök hücre bağışçısı olmakla ilgili merak edilen şeylerin cevapları aslında çok basit. Bu kadar basit bir işlem için binlerce hasta, bağışçı bekliyor. Hastane kapılarında gözyaşı döken anne babalar, evlatlar; okulundan evinden mahrum kalan küçücük çocuklardan biri belki de sizden gelecek kanı bekliyor şu an. Lütfen ihmal etmeyelim. Lütfen duyarlı olalım. Lütfen bağışçı olalım..

“Bir insanı kurtaran, bütün insanlığı kurtarmış gibidir.” (Maide Suresi/32)