Konya’da Şap Alarmı: SAT-1 Virüsü 60 Yıl Sonra Yeniden Türkiye’de

Konya Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Edip Yıldız, hayvancılık sektörünü tehdit eden şap hastalığı ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu.

Yıldız açıklamasında şu ifadelere yer verdi:

“Ülkemiz hayvancılığı, son yılların en büyük tehditlerinden biri olan şap hastalığı salgını ile karşı karşıyadır. Bu salgın, yalnızca hayvan sağlığını değil, aynı zamanda ülkemizin gıda güvenliğini de ciddi şekilde tehdit etmektedir.

SAT-1 virüsü; şap hastalığının Afrika kökenli serotiplerinden biridir ve büyükbaş hayvanlarda ciddi ekonomik kayıplara yol açabilen bir enfeksiyon etkenidir. Klinik belirtileri diğer şap virüsü tipleriyle benzerlik göstermektedir. Bunlar arasında; süt ve et veriminde belirgin düşüş ve damızlık değer kaybı yer almaktadır. Ayrıca buzağılarda ani ölümler de görülebilmektedir.

Türkiye’de SAT-1 serotipi en son 1963 yılında Trakya bölgesinde görülmüş, 1965 yılından itibaren ise Anadolu’da bu serotipe karşı aşılama uygulamalarına son verilmiştir. Yaklaşık 60 yıl aradan sonra SAT-1 serotipi, 30 Nisan 2025 tarihinde yeniden ülkemizde tespit edilmiştir.

Hastalığın yayılımını önlemek amacıyla yetkililer, 1 Temmuz 2025 itibarıyla hayvan pazarlarını geçici olarak kapatmış ve hayvan hareketlerine kısıtlamalar getirmiştir. Tarım ve Orman Bakanlığı, 1 Ağustos 2025 tarihi itibarıyla sahaya 8,5 milyon doz SAT-1 aşısı dağıtmış, ayrıca 2,5 milyon doz ilave aşının gönderileceğini duyurmuştur. Aşılama çalışmalarındaki hedef, ülke genelinde %85 aşılama oranına ulaşarak sürü bağışıklığını sağlamak ve hayvan pazarlarındaki kısıtlamaları kademeli bir şekilde kaldırmaktır. Konya için Eylül ayı başında kısıtlamanın kaldırılması öngörülmektedir.

2020 yılında yaşanan “COVID-19 pandemisinin” hayata ve ekonomiye etkilerine benzer bir süreç, bugün hayvancılık sektörümüzde yaşanmaktadır. 2025 yılının ilkbahar aylarında ortaya çıkan ve “don afeti” kadar yıkıcı sonuçlar doğurma potansiyeli bulunan bu son derece bulaşıcı şap hastalığı, sadece hayvan varlığımızı değil; üreticimizin emeğini, ihracatımızı, gıda güvenliğimizi ve ülke ekonomimizi de doğrudan tehdit etmektedir.

Konya, 984.000 büyükbaş hayvan varlığı ile Türkiye’nin en fazla sığır varlığına sahip ilidir. Bu nedenle yürütülen mücadele çalışmaları yalnızca ilimiz için değil, ülkemiz hayvancılığı açısından da ulusal ölçekte önem arz etmektedir.

Hastalık nedeniyle süt ve et veriminde %15–20 oranında kayıplar yaşanmaktadır. Virüsün bulaşma hızı son derece yüksek olduğundan, mihrak bölgelerinden başlanarak aşılama çalışmaları aralıksız olarak sürdürülmektedir.

İlk doz aşının ardından bağışıklık oranı yaklaşık %40, 21 gün sonra uygulanan rapel aşı sonrası ise %90 seviyesine ulaşmaktadır. Bu nedenle rapel aşılamaların eksiksiz yapılması büyük önem taşımaktadır.

SAT-1 ŞAP HASTALIĞINA KARŞI TAVSİYELER

Hayvanlarınızı mutlaka zamanında aşılatın.

İlk dozdan 21 gün sonra rapel aşıyı yaptırmayı ihmal etmeyin; tam bağışıklık için rapel şarttır.

Aşılaması yapılmamış veya rapeli eksik hayvanlar en yüksek risk grubundadır.

Hayvanlarınızı izinsiz nakletmeyin; resmi kontroller tamamlanmadan hareket etmeyin.

Ahır girişlerine dezenfektan paspas yerleştirin ve ziyaretçi girişlerini sınırlandırın.

Sağım ekipmanlarını, yemlik ve sulukları düzenli olarak dezenfekte edin.

Hayvanlarda aşırı salya, ağız-dil yaraları, topallık, ateş veya iştahsızlık gözlemlerseniz, vakit kaybetmeden İl/İlçe Tarım Müdürlüğü veya veteriner hekiminize bildirin.

Şüpheli hayvanları sürüden ayrı bir bölmeye alın.

Hastalık dönemlerinde hayvanların bağışıklığını güçlendirmek için yeterli ve dengeli besleme yapın. Vitamin ve mineral takviyeleri ile stresin azaltılmasına ve bağışıklığın güçlenmesine yardımcı olun.

İşletmenizde buzağı atıkları veya hayvan ölümleri meydana geldiğinde, itlaf ve uygun bertaraf işlemleri için bağlı bulunduğunuz belediyeden yardım talep edin.

Yıldız, ayrıca pandemi döneminde bazı fırsatçıların ortaya çıktığını belirterek şunları söyledi:

“Yaşadığımız pandemi döneminde, üreticinin içinde bulunduğu zor durumu fırsat bilenler ‘gece kurtla sürüye dalıp gündüz çobanla ağıt tutanlar’ maalesef olmuştur. Bazı kişiler, dezenfektan, antibiyotik, ateş düşürücü ve premiks gibi hayati ürünleri fahiş fiyatlarla satmaya çalışmıştır. Üreticinin kanayan yarasına tuz basan kan emicileri şiddetle kınıyor ve notumuzu alıyoruz.”

Konya Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği olarak, şap hastalığının yayılmasının önlenmesi amacıyla İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile tam koordinasyon içinde çalıştıklarını vurgulayan Yıldız, aşılama programlarının etkinliği için gerekli lojistik desteğin sağlandığını, üreticilerin bilgilendirildiğini ve biyogüvenlik önlemlerinin uygulandığını aktardı.

DEVLET YETKİLİLERİNE ÇAĞRI

Birlik Başkanı Edip Yıldız, devlet yetkililerine de çağrıda bulunarak şu talepleri sıraladı:

Şap hastalığından etkilenen üreticilerin ekonomik kayıpları adil ve hızlı şekilde telafi edilmeli.

Üreticilerin mevcut kredileri faizsiz ve makul süreyle ertelenmeli.

Şap hastalığı, küçükbaşta olduğu gibi büyükbaşta da TARSİM kapsamına doğrudan alınmalı, ek prim istenmemeli.

Döl verim kayıpları gibi dolaylı zararlar için destek sağlanmalı.

Temel süt desteklemesi 20 kuruştan artırılmalı.

Referans süt fiyatı, kaybedilen günlük süt üretimi de dikkate alınarak acilen revize edilmeli.

Yıldız, sözlerini “Yaşanan bu kriz, hayvancılığımız için COVID-19 pandemisine benzer bir süreçtir. Bu zor günlerde devletimizin üreticinin yanında olmasını istiyoruz” diyerek tamamladı.