Pompeo'nun Orta Asya turu, "C5+1 formatından vazgeçmeme kararı" olarak yorumlandı

NUR SULTAN (AA) - ALİİA RAİMBEKOVA - ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun Kazakistan ve Özbekistan ziyaretinin, Orta Asya'nın 5 ülkesiyle ABD arasında iş birliği mekanizması olarak kurulan C5+1 formatından vazgeçmeme kararı olarak yorumlandı.

Bakan Pompeo, geçen hafta sonu resmi ziyaret için geldiği Kazakistan'ın başkenti Nur Sultan'da ülkenin yönetimiyle görüşmeler yaptı.

Daha sonra Özbekistan'ın başkenti Taşkent'e giden Pompeo, Orta Asya ülkeleri Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan'ın, ABD arasında çok taraflı iş birliğini amaçlayan C5+1 formatlı dışişleri bakanları toplantısına katıldı.

Toplantının sonuç bildirgesinde, tarafların bölge potansiyelinin verimli bir şekilde kullanılması için ticaret, ulaştırma, lojistik, altyapı, yatırım, kültür, güvenlik ve diğer alanlarda iş birliği geliştirmek için çalışacakları belirtildi.

Pompeo, ayrıca Özbek mevkidaşı Abdülaziz Kamilov ile yaptığı görüşmede, Orta Asya ile ilgili yeni strateji geliştireceklerini söyledi.

C5+1 formatlı toplantı, ABD'de Barack Obama başkanken 2015'te Özbekistan'ın Semerkant kentinde düzenlenen toplantıyla başlatılmıştı.

Toplantının ikincisi 2016'da ABD'de yapılmış, toplantıda Orta Asya'da rekabet edilebilir iş, ulaştırma koridorlarının geliştirilmesi, geleceğin enerjisi, ulusal ve bölgesel uyum planlamasının desteklenmesi ve güvenlik alanındaki projelerde anlaşmaya varılmıştı.

2017'de iktidara gelen Devlet Başkanı Donald Trump'ın idaresi, bir sonraki C5+1 toplantısına ev sahipliği yaparak, eski yönetimin başlattığı bu formatı devam ettirmişti. Bu toplantıda, taraflar, Afganistan'da istikrarın sağlanmasına destek amacıyla bu ülke ile ekonomik iş birliği güçlendirme seçenekleri araştırmaya karar vermişti.

2018 yılında yine ABD'de düzenlenen C5+1 toplantısında ABD ile Orta Asya ülkeleri arasında işbirliğinin güçlendirilmesi mekanizmaları tartışılmıştı.

Toplantının sonuncusuna geçen yıl Kazakistan ev sahipliği yapmış, toplantıda taraflar, Orta Asya'daki entegrasyon süreçleri ve tehditlere ortak tepki verme çabalarını ele almıştı.

- "Amerikan Yönetimi, Orta Asya'ya geri dönme girişimi olan bu formattan vazgeçmemeye karar verdi"

Siyaset uzmanları, Pompeo'nun Kazakistan ve Özbekistan ziyaretini, ABD'nin C5+1 formatından vazgeçmeme kararı olarak yorumladı.

Kazakistanlı siyaset uzmanı Dosım Satpayev, sosyal medya üzerinden yaptığı değerlendirmede, Pompeo'nun Orta Asya ziyaretinin temel amacının Kazakistan değil, daha çok C5+1 formatlı toplantıya ev sahipliği yapan Özbekistan olduğunu belirtti.

C5+1 formatlı toplantının fikir babasının Obama olduğuna işaret eden Satpayev, "Böylece Trump'ın Beyaz Saray'a gelmesiyle bile Amerikan yönetimi, Çin'in bölgede tutumunu güçlendirmesi ve Rusya'nın askeri ve siyasi varlığını koruma çabaları sonunda ABD'nin Orta Asya'ya geri dönme girişimi olan bu formattan vazgeçmemeye karar verdi." değerlendirmesinden bulundu.

Satpayev, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev'in ocak ayında yaptığı Özbekistan'ın Avrasya Ekonomik Birliğine (AEB) üye olmayacağı açıklamasının, Taşkent'i jeopolitik odağında tutmaya çalışan ABD için ilham verdiğini söyledi.

Kazakistan Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürü Yardımcısı Sanat Kuşkumbayev de Pompeo'nun bölgenin iki kilit ülkesini ziyaret etmesinin önemli olduğunu ve gösterişli özellik taşıdığını dile getirdi.

Kuşkumbayev, ayrıca Pompeo'nun ziyaretinin, ABD'nin Orta Asya çerçevesinde hem ikili hem de çok taraflı iş birliğine hazır olduğu sinyali verdiğini söyledi.