Portekiz sömürgesinden Çin'in özel idari bölgesine Makau

Çin'in Hong Kong'dan sonra devraldığı Makau, ana karaya devrinin 20'nci yılını kutlayacak- Asya'nın Las Vegas'ı olarak bilinen Makau'nun Gayri Safi Milli Hasılası 2018'de yaklaşık 55 milyar dolar oldu- Çin'e devrinden bu yana 5'er yıldan 4 dönem Baş Yönet
Portekiz sömürgesinden Çin'in özel idari bölgesine Makau

PEKİN (AA) - FUAT KABAKCI - Uzun yıllar Portekiz egemenliğinde kaldıktan sonra 20 Aralık 1999’da Çin’e devredilen Makao (Aomın) Özel İdari Bölgesi, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in ziyaretiyle ana karaya devredilişinin 20’nci yılını kutlayacak.

Çin’in Kanton lehçesinin konuşulduğu, Portekizce tabelalarının Çince ile yer aldığı bölge, gazino ve kumarhaneleriyle dünyaca ün yaparken Makao, Asya’nın Las Vegas’ı olarak da biliniyor.

Çin hükümetinin, Hong Kong’dan sonra ikinci Özel İdari Bölgesi olarak devraldığı bölgeye Hong Kong’tan kalkan feribotlarla ulaşım sağlanırken Pekin yönetimi geçen yıl inşaatını tamamlayarak ulaşıma açtığı Makau-Hong Kong-Cuhay köprüsü üzerinden kara yolu vesilesiyle bölgedeki ağırlığını her geçen gün hissettiriyor.

Siyasetten çok eğlence merkezleri ile gündeme gelen Makau da Hong Kong gibi tek ülke iki sistem ilkesiyle Çin tarafından yönetiliyor. Yaklaşık 670 bin nüfusu ve 30 bin kilometrelik karelik toprak büyüklüğüne sahip Makau’nun "pataka" adlı kendi para birimi de bulunuyor.

Gelirinin yüzde 80'ine yakınının kumar ve şans oyunlarından elde edildiği Makau'da, 2018 verilerine göre Gayri Safi Hasıla 440,3 milyar patakaya (Yaklaşık 55 milyar dolar) ulaştı, kişi başına düşen milli gelir ise 82 bin 609 dolar oldu.

- Sömürge limanından özel idari bölgeye

Ming Hanedanlığının (1368-1644) 1553’te Portekizlere liman olarak kiraladığı Makau, 1887’de Portekiz Krallığı tarafından resmi olarak koloni ilan edildi.

Çin’i dışa açma politikasıyla bilinen lider Dıng Şiaoping’in "tarihten miras kalan yerlerin yönetim sorununa bir ülke iki sistem" çözümüyle Makau’nun Çin’e devri için 1984'te Portekiz ile 4 kez müzakere yürütüldü.

Müzakereler sonucunda 1987’de Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti ile Portekiz Cumhuriyeti, Makau ve Taipa Adalarının Çin toprağı olduğunu kabul eden ortak deklerasyona imza attı.

Deklerasyona göre Çin, Makau’yu tek ülke iki sistem ile yönetmeyi ve bölgeye yüksek otonomi hakları sağlamayı kabul etti.

Bunun akabinde Çin’in en üst düzey yasama organı Ulusal Halk Kongresi 1993’te, Makau’nun Çin toprağı olduğunu ve egemenliği altında bulunduğunu ortaya koyan ve bölgenin mini anayasası olarak kabul edilen Makao Özel İdari Bölgesi Temel Yasası’nı çıkardı. Bölge, 20 Aralık 1999’da Çin’e resmen devredildi.

- Makau’nun siyasal sistemi

Hong Kong'a benzer yönetim sistemiyle dikkati çeken Makau'nun kendi yerel yasama meclisi, toplumun çeşitli kesimlerinden seçilen 400 delegenin oluşturduğu seçim komitesi bulunuyor.

Makau’da Baş Yöneticilik adayının öncelikle, sanayi, finans, kültür eğitim, sosyal ve dini hizmetler, kent meclis temsilcileri gibi çevrelerden seçilerek gönderilen 400 delegenin oluşturduğu geniş katılımlı bir komite tarafından seçilmesi gerekiyor. Çin'in en üst düzey yasama organı Ulusal Halk Kongresinin de atamasıyla Baş Yönetici görevine başlıyor. Baş Yöneticilik seçimleri 5 yılda bir tekrarlanıyor.

Diğer yandan Makau’nun, yasama işlerini yürüten 33 koltuklu yerel meclisi de bulunuyor. Bu 33 kişinin 26’sı farklı meslek ve bölgesel seçim komiteleri tarafından seçilirken, 7’si Baş Yönetici tarafından atanıyor. Yerel meclis 4 yılda bir düzenlenen seçimlerle yenileniyor.

Devlet Başkanı Şi’nin yarın düzenlenecek kutlama törenlerine katılmak üzere ziyarette bulunduğu Makau, 20 yılda 5’er yıllık Baş Yöneticilik süresiyle 4 dönemi geride bıraktı.

Bölgede 20 Aralık 1999'da iş başına gelen ilk Baş Yöneticisi Edmund Ho Hau Wah iki dönemden on yıl boyunca liderliğini yaptığı Makau’da Baş Yöneticilik görevini 2009’da Fernando Chui Sai On’a devretti. Fernando Chui ise 2009’dan bu yana iki dönemi tamamlayarak yarın itibariyle görevi bölgenin üçüncü Baş Yöneticisi Ho Lat Seng’e bırakacak.

Ho, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in iştirakiyle düzenlenen törende yemin ederek görevine başlayacak. Yeni Baş Yönetici Ho, 25 Ağustos’ta düzenlenen seçimi 400 oydan 392’ini alarak kazanmıştı.

- Şi’den bölgeye iki yılda ikinci ziyaret

Şi, Makau'nun Çin'e devrinden bu yana bölgeyi ziyaret eden ikinci devlet başkanı oldu. Bölgeye dün ulaşan Şi, yarın düzenlenecek Baş Yöneticinin yemin töreni ve Makau'nun Çin ana karasına dönüşü kutlamalarına iştirak edecek.

Şi'nin Makau'da istikrar, ilerleme ve refah mesajları vermesi beklenirken bu ziyaret hazirandan bu yana hükümet karşıtı protestolarla gündeme gelen Hong Kong'un ardından Çin hükümetinin, yeni baş yöneticiye de tam desteğini simgeliyor. Bölgede Şi'nin ziyareti çerçevesinde Hong Kong'dan Makau'ya kalkan feribot seferleri azaltılarak güvenlik önlemleri artırıldı. Çin lideri, Hong Kong'u da 2017'de ziyaret etmiş, Hong Kong Baş Yöneticisi Carrie Lam'in yemin törenine katılmıştı.











Kaynak: