Sanayi Mektebi ve Karatay Lisesi Yaşatılmalıdır

İnsanların okuduğu okullar öğretmeniyle, sınıf arkadaşlarıyla kişide izler ve hatıralar bırakır. Kişisel ve toplumsal bellekte aynı okulda okumak, aynı sıraları paylaşmak önemli bir sohbet konusudur. Okul, öğretmen ve öğrenci üçlüsü şehirde önemli bir yer tutar. Sözlüye kalkmalar, tahtada problem çözmeler, tek ayakta ceza çekmeler ve teneffüste tebeşir atmalar neşe kaynağıdır. Okuma bayramından sınıfın parlak çocuğu olmaya, aferin almaya kadar geniş bir hatıralar demeti vardır. Kimiz sınıfta yeni bir model olarak yansıyan toplu çalışmalar için küme üyesi oluruz. Bazen küme başkanlığı, bazen küme sözcüsü veya üyesi olduk. Küme ekibi karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma ile ekip ruhuna uygun ödev yapar ve performans sergiler idi. Bu kümelerden amaç dayanışma ruhunu yaşatmak idi. Lakin bu alt yapıdan işletme hayatında toplam kalite felsefesine niye geçemediğimiz ise ayrı bir dilemmadır.

Bendeniz ilk orta ve lise öğrenimimi Konya’da yaptım. İlkokulu 1970-75 yılları arasında Araplar mahallesinde bulunan tarihi Şehit Sadık ilkokulunda okudum Okul ismini 1914 yılında Suriye semalarında düşen havacı şehitlerimizden Sadık Beyden almıştır. Müdürüm İbrahim Çekirdekçi, Sınıf öğretmenlerim olan Sevim hanım ve Cankut Özbay’ı saygı ve rahmetle anıyorum. Cankut hocam aynı zamanda Konyaspor’da uzun yıllar futbol oynamıştı. (https://www.yenihaberden.com/konyasporlu-olmak-beyanindadir-14255yy.htm)

Ortaokulu ise Konya’nın cumhuriyet dönemi açılmış ilk ortaokulu olan Konya Karma ortaokulunda okudum. 1975-78 yılları arasında her dönemde takdirname ve teşekkür alarak okudum. Bilgi ve teknik eğitimle birlikte sanat ve el becerileri atölyesinde ahşap, elektrik gibi seçmeli dersler okudum. Beden eğitimi derslerinde aynı zamanda Konya İdmanyurdu takımında futbol oynayan rahmetli İlhami hocadan yararlandım. (https://www.yenihaberden.com/konyada-cumhuriyet-doneminde-acilan-ilk-ortaokul-1821872h.htm)

Lise eğitimini ise 1979-82 yılları arasında Konya Karatay lisesinin yeni binasında tamamladım. Yeni bina Karatay ilçesi Saman pazarı tarafında Çimenlik semtine komşu etrafı açık bir alanda yapılmıştı. Karatay lisesinin ilk ve eski binası 1977 yılında o günlerde yaygın toplumsal şiddet ve terör olaylarının sonucu yapılan bir sabotajla tamamen yanmıştı. Karatay lisesi o günlerde sağ ve ülkücü düşünceye sahip öğrencilerin daha etkin olduğu bir liseydi. Okul öğretmenlerinin çoğu eski binadan gelmişti. Zaman zaman eski okul binasının köhne çatısından bahsederler idi. Hatta sınıf öğretmenim ve matematik hocam merhum Mahmut Çavdarcı bir sınıfta yürürken tavan ve döşemenin birlikte yaylandığını anlatırdı. (https://www.konyayenigun.com/yillar-sonra-ogretmenlerini-ziyaret-ettiler)

Özellikle edebiyat öğretmenim ve sınıf öğretmenim Kürşat Özay hocadan tüm sınıfla beraber çok yararlandım. Karatay lisesinde bize emek veren değerli hocalarımdan bazılarının ismi şöyle: Fizikte tipitip lakaplı Yusuf Vanlılar, süper formül çözen ve patlak lambaları yaktığı için floresan lakaplı Celal Solak, Matematik öğretmenim ve sınıf öğretmenim Mahmut Çavdarcı, Din Kültürü hocamız Ramazan Gümüş, Edebiyat dersinde Lütfü Duran, Sanat tarihi hocamızı, Kimya’da Gülten Akın, Almanca dersine hem karma ortaokulunda hem lisede efsane Bekir Gök hocayı hayır ve rahmetle anıyorum.

Lise hatıraları ve arkadaşlıkları ise ayrı bir öneme sahiptir. 1981-82 döneminde son yıl hem okulda futbol takımı olarak şampiyon olduk hem de Konya liseler arası maçlarda Karatay lisesini temsil ettik. Son yıl okul adına Tübitak adına yapılan bilim sınavı yarışmasına katıldım. Okul en başarılı üç mezunundan biri olarak fizik, kimya ve matematik derslerinde okulumu temsil ettim. https://www.yenihaberden.com/karatay-liseliler-42-yil-sonra-bulustu-1793970h.htm)

Unutamadığım hatıralardan birisi lise birinci sınıfta iken Karatay lisesi münazara takımına seçilmem oldu. Münazara verilen bir konu etrafında kıyasıya yapılan bir tartışma idi. Haklı çıkmak için tüm kanıtlar ileri sürüldüğü gibi karşı tarafın tezlerini çürütmek içinde özellikle demagoji dahil gayret gösterilirdi. Şimdi yerinde yeller esen türbe önündeki İl halk kütüphanesinde yapılan münazara yarışmasında okulu temsil eden ekip başkanı idim. Bizim tartışma yaptığımız rakip lise Atatürk Kız lisesi ile oldu. Konu ailede çocuğun yetişmesinde kadın ve anne mi? Yoksa erkek ve baba motifi mi? etkindir. Biz tabi ki erkek tarafını savunduk. Kızlar ise kadın tarafını savunmuştu. Kızlar iddialarını bizden iyi savundukları için kazanan taraf oldular.

Karatay lisesine giderken akıllardan çıkmayan üçüncü önemli nokta ise sağ sol kavgası idi. Gazi Lisesi solcuların Karatay lisesi ülkücülerin kurtarılmış bölgesiydi. Zaferde ülkü ocağı binası çevresinden solcular geçemez, Şimdi öğretmenevi olan TÖBDER binası çevresinden ise ülkücüler geçemez idi. 12 Eylül öncesi ortam her gün karışık olduğu için sık sık boykot olur idi. Okula kayalı parktan otobüse binerek değil yürüyüş yaparak ve slogan atarak giderdik. Allah bu millete bu türden kardeş kavgalarını bir daha yaşatmasın.

Karatay lisesi 6 Fen-B sınıfı olarak bizler 1982 yılından bugüne hiç irtibatımızı kesmedik. Halen görüşmeye ve buluşmaya devam ediyoruz. Sağlığında rahmetli sınıf hocamız Mahmut Çavdarcı’yı ziyaret edip, hayır duasını aldık. Zaman zaman sınıf arkadaşlarımızla buluşmaya ve o güzel günleri yad etmeye devam ediyoruz. Sosyal medyada Karatay lisesi mezunları sayfasında paylaşımlar yapıyorum. (https://www.yenihaberden.com/konyanin-egitim-cinarlari-mahmut-cavdarci-16238yy.htm)

Karatay lisesi ünlü Selçuklu Veziri Emir Celaleddin Karatay’dan adını alarak 1968 yılında eğitime girmiştir. O yıl Konya Erkek lisesinden son sınıflar buraya aktarılarak ilk eğitim ve öğretime geçilmiştir. O yıldan itibaren Karatay lisesi Konya ile özdeşleşen bir lise olmuştur. Eğitimin kalitesi, hocaların nitelikli olması ve öğrencilerin sportif başarıları dikkat çekmiştir. Özellikle futbolda Türkiye liseler arası futbol şampiyonasında final oynaması ve ikinci olması ile dikkat çekmiştir. Bu futbol takımından birçok futbolcu Konyaspor ve Konya İdmanyurdu kulübünde ve 2.lig takımlarında ve birinci lig takımlarında futbol oynamıştır.

Konya sanayi mektebi devletin katkısı ve Konya halkının alın teri olan bağışlarıyla Vali Ferit Paşa zamanında Kanuni bedesteni yerine yapılmıştır. Konya Sanayi Mektebi, yalnızca bir eğitim kurumu değil, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan modernleşme ve mesleki eğitimin önemli bir sembolüdür.

Sanayi Mektebi Sultan II. Abdülhamid'in emriyle Konya Valisi Avlonyalı Ferit Paşa tarafından Vilayet Ser Mühendisi Şefik Bey'e yaptırılmıştır. Binanın yapımına 1898 yılında başlanmış ve 1901 yılında tamamlanmıştır. Çini işleri Kütahya Osmanlı Çini Fabrikası öğrencilerinden Mehmet Emin tarafından yapılmıştı. Kitabelerde Sultan II. Abdülhamid’in tuğrası, Osmanlı arması ve “Padişahım çok yaşa” ifadeleri yer almaktaydı. Birinci Dünya Savaşı sırasında okul atölyeleri cepheye çorap ve fanila üretmiş, ordunun ihtiyaçlarını karşılamıştı. Cumhuriyet döneminde de teknik eğitim yeni şubelerle devam etti.

Birinci ulusal mimari ekolü kapsamında yapılan okulun mimari süslemesi ve çini işleri Kütahya Çini Fabrikası öğrencilerinden Mehmet Emin Efendi tarafından 1901 yılında yapılmıştır. Konya valisi Avlonyalı Ferit Paşa 1898-1899 yılı kış mevsiminde Konya halkından bağış suretiyle toplanan 18.000 kuruş ile inşaatına başlanmış ve 1901 yılı Eylül ayında tamamlanarak eğitim ve öğretime açılmıştır. (https://www.turkiyenintarihieserleri.com) Sanayi mektebi Konya’nın ilk mesleki ve teknik üretim okuludur. Konya sanayisinin temelini buradan mezun olan sanatkâr insanlar atmıştır. Konyalı sanayi esnafının usta eleman ihtiyacı bu okul tarafından karşılanmıştır. Atölyeleri döneminin en önemli makine parkına sahip olmuş ve nitelikli bir mesleki beceri kazanma yerleri olmuştur.

Osmanlı devletinde halıcılık sektörü üzerine yapılan ilk sergi ve fuar bu okulda yapılmıştır. Okul Konya'nın sosyal hayatını da olumlu katkılar yapmıştır. Konya'nın ilk sessiz ve sesli sinema gösterileri uzun yıllar bu okulda yapılmıştır. Okul bandosu milli mücadele boyunca resmî törenlerde ve sonraki yıllarda halka moral ve neşe kaynağı olmuştur. Öğrenciler aynı zamanda değişik spor dallarında voleybol, basketbol, futbol, atletizm, bisiklet sporunun Konya'da gelişimine katkı sağlamışlardır.

Okul 1968 yılında yeni binasına taşınınca Konya’nın ikinci önemli lisesi olan Karatay lisesi Konya Erkek lisesinden aktarılan öğrenciler ile bu binada eğitim hayatına başlamıştır. Konya'da iz bırakan okullar arasında olmuştur. Karatay lisesi binanın 1970'li yılların sonun doğru yanması ile bina metruk vaziyette kalmıştır. Atölyeleri kapatılmış ve yerine özel sektör işyerleri yapılmıştır. O yıllarda Karatay lisesi mecburen başka bir binaya taşınmıştır. Restore edilen bina tekrar Karatay lisesi olarak eğitime kazandırılmak veya İl Milli eğitim müdürlük binası şeklinde eğitim amaçlı kullanılmamıştır. Bunun yerine uzun süre İl Özel idaresi ve Konya büyükşehir Belediyesi tarafından kullanılmıştır.

Karatay lisesi mezunlarından birçok kişi üniversite eğitimi yapmıştır. Mezunlar içerisinden milletvekilleri, akademisyenler, iş adamları ve sporcular yetişmiştir. Mesela Konya sporda parlayan ve günümüzde Galatasaray ve milli takımda oynayan Abdülkerim Durmaz Karatay lisesinde okumuştur. Abdülkerim Karatay lisesinde 2009-2014 yılları arasında okul müdürü olan Fehmi Ceylan döneminde beden eğitimi öğretmeni ve eski Konyaspor futbolcusu Ömer Gündostu’nun katkıları ile yetişmiştir.

124 yıllık tarihi Sanayi mektebi/Karatay lisesi binası bugünlerde bir otel konsepti içinde restore edilip turistik amaçlı kullanıma dönüştürülmektedir. Bu tür kültürel ve tarihi miras unsuru olan binalar ve hizmet verdiği alanları iptal edecek düzenlemeler toplumsal belleğin kaybına yol açan adımlardır. İlla bürokratik ortamlarda karar alıp, sonra da iyi bir adım olacak demek yerine ve mekânı kendi yapılış konseptinde tutmak gerekir. Bu pozisyondan çıkarmadan önce şehir halkı ile bu tercihi onaylamak üzerine tercih oylaması ile halkın görüşü sorulsa daha iyi olmaz mı? Cumhuriyet ve demokrasi halkın görüşüne başvurmak ve saygı duymak değil midir? Sormak lazım, binada eğitime yönelik mazideki günlerden bir hatıra odası, bir eğitim mazisine yer verilecek midir? Yoksa sil baştan bir konaklama ve dinlenme amaçlı düzenleyip gidilmekte midir? Kamuoyunun bilgisi dışındadır. 2024-2027 yılları arasında yapılacak üç yıllık restorasyon karşılığında 35 yıl süreyle otel olarak kullanılacağı ise enteresan bir gelişmedir. Yani 2062 senesinden sonra belki tekrar okul kimliğine döndermek mümkün olacak. (https://www.memleket.com.tr/konya-sanayi-mektebi-otel-oluyor-2335019h.htm)

Sanayi Mektebi ve Karatay Lisesi olarak bilinen tarihi bina bir eğitim kurumu olarak veya eğitim amaçlı biçimde hizmet vermelidir. Kamu kuruluşuna tahsis edilmesi veya otele çevrilmesi onu tarihsel bağından ve Türk milli eğitimine hizmet verdiği bir asırdan fazla geçen zamana vefasızlık anlamına gelir. Tarihi bina yeniden eğitim ve irfan hayatına hizmet eder şekle getirilmelidir. Bu olamıyor ise en makul adımlardan biri sanayi ve teknik eğitim müzesi olarak, Karatay lisesi günlerini de içerek biçimde eğitim müzesi yapılmalıdır.

Zaman en iyi yol göstericidir. Kamu yönetiminde yöneten/yönetilen ilişkisinde karşılıklı demokratik karar alma süreçleri ve yönetişim ilkeleri modern ve çağdaş bir yönetim ilkesi olarak şimdi değilse ne zaman geçerli olacaktır. Bu çalışmalar dile getirildiğinde bu sakıncaları sosyal medyadan dile getirmiştim. Ben 1978 yılında yeni binadaki Karatay lisesinde görev yapan efsane ve kaliteli öğretmenlerimden ders alarak bu lise mezunu oldum. Aldığım eğitim sayesinde Siyasal Bilgiler fakültesini kazandım. Hayatıma ışık tutacak prensipler edindim. Yaşayan ve vefat eden tüm hocalarıma müteşekkirim. Sanayi mektebi ve Karatay lisesi olarak Konya halkının gönlünde taht kuran okulumuzun kendi mihveri üzerinde okul binası olarak kalması en makul adım olacaktır.