Konya'nın en köklü ailelerinden biri olan Arapağazade Memiş Paşa ve Ayanbey ailesi, Orta Asya’dan Horasan’a, oradan da Anadolu’ya uzanan derin bir tarihe sahip. Devletin at yetiştiriciliği görevini verdiği Atçekenler zümresine mensup aile, tarih boyunca yalnızca cins atlarla değil, devlet kademelerinde gösterdikleri hizmetlerle de dikkat çekti.
Ailenin bilinen ilk atası Abdullah Ağa’nın mezarı Eskil’dedir. Onun çocuklarından biri olan Arapağazade Süleyman Ağa, Osmanlı’nın farklı dönemlerinde önemli görevlerde bulundu. 3'üncü Mustafa tarafından savaşta kırılan kılıcının yerine bir kılıç ve bir Kur’an-ı Kerim ile onurlandırıldı.
ESERERLERİYLE ADINI YAŞATTI
Süleyman Ağa’nın oğullarından Memiş Paşa, II. Mahmut döneminde Adana ve Sivas valilikleri yaptı, cami ve medrese gibi hayır eserleriyle de adını yaşattı. Kolera salgını sırasında Zıvarık’ta (Altınekin) hayatını kaybeden Memiş Paşa’nın kabri halk arasında “Paşa Kabristanı” olarak bilinir.
DEVLET NEZDİNDE BÜYÜK NÜFUZ KAZANDI
Ailenin bir diğer önemli figürü Süleyman Bey ise Konya'da ayanbeylik görevini yürütmüş, halk ve devlet nezdinde büyük nüfuz kazanmış bir isimdir. Babasının yaptırdığı Ayanbey Camii’ni tamir ettirmiş, Süleymaniye Medresesi ve çeşmeler gibi vakıf eserleri bıraktı.
UZUN AĞALAR LAKABIYLA TANINIYORLAR
Tosunlar kolunun günümüze ulaşan geniş ailesi ise Konya, Karaman, Bozkır, Ağabeyli ve Kulu-Kozanlı gibi birçok yere dağılmış durumdadır. Aile, “Uzun Ağalar” lakabıyla tanınmakta, genellikle uzun boylu ve benzer yüz hatları ile dikkat çekmektedir.
Geçmişte mütesellim, ayan, vali, asker ve eşkıya takibi gibi görevler üstlenen bu aile, Konya’nın sosyal ve kültürel yapısına damga vuran, tarih boyunca önemli roller üstlenmiş bir hanedandır. Günümüzde hala yaşayan fertleriyle, tarihî birikimlerini ve hatıralarını yaşatmaya devam ediyorlar.