Boşanma davalarının en hassas konularından biri velayet meselesidir. Ebeveynler arasındaki çekişme, en çok çocukları etkilerken, mahkemeler çocuğun üstün yararını gözeterek karar vermeye çalışıyor. Son yıllarda velayet davalarında çocukların görüşlerine daha fazla önem verilmesi yönünde bir eğilim oluşmuş durumda. Çocukların hangi yaşta görüşleri dikkate alınıyor? Mahkemeler çocukların taleplerini ne kadar ciddiye alıyor?
Velayet Davalarında Çocuğun Görüşü Ne Kadar Önemli?
Velayet davalarında temel prensip, çocuğun fiziksel, psikolojik ve sosyal gelişimi açısından en uygun ebeveynin belirlenmesi esasına dayanır. Ancak, çocuğun kendi istekleri de mahkemelerin kararlarını etkileyen önemli faktörlerden biri haline gelmeye başladı.
Türk Medeni Kanunu’na göre mahkeme, velayet kararını belirlerken aşağıdaki unsurları göz önünde bulundurur:
- Çocuğun üstün yararı (eğitim, sağlık, psikolojik ve sosyal gelişim)
- Ebeveynlerin maddi ve manevi durumu
- Çocuğa bakım, ilgi ve şefkat sağlayabilme kapasitesi
- Çocuğun düzeninin bozulmaması (okul, sosyal çevre, kardeş ilişkileri vb.)
- Çocuğun görüşü (belli bir yaşın üstünde ise)
Son yıllarda Yargıtay kararlarında çocukların velayet konusunda ifade ettikleri görüşlerin dikkate alınması gerektiği yönünde içtihatlar oluşmaya başladı. Özellikle 8 yaş ve üzerindeki çocukların görüşleri, mahkemeler tarafından değerlendiriliyor ve uzman raporlarıyla destekleniyor.
Çocuğun Yaşı ve Görüşü Mahkeme Kararlarını Nasıl Etkiliyor?
0-6 Yaş Arası Çocuklar
Bu yaş grubundaki çocuklar, genellikle anne bakımına daha fazla ihtiyaç duyduğu gerekçesiyle velayet çoğunlukla anneye verilir. Ancak, annenin çocuğa karşı ilgisizliği, şiddet uygulaması, ruhsal rahatsızlığı veya bağımlılık gibi faktörler varsa, mahkeme baba lehine karar verebilir.
7-12 Yaş Arası Çocuklar
Bu yaş grubunda çocukların görüşleri psikolog ve pedagoglar eşliğinde alınabilir. Ancak, çocuğun ifadesi tek başına belirleyici olmaz, mahkeme çocuğun söylemlerinin ebeveynlerden etkilenip etkilenmediğini araştırır.
13 Yaş ve Üzeri Çocuklar
Bu yaş grubundaki çocukların görüşleri, velayet kararlarında belirleyici bir rol oynayabilir. Çocuğun kendi tercihini ifade etme yetisi gelişmiş olduğu için mahkeme, çocuğun isteğini daha fazla dikkate alır. Ancak, bu isteğin maddi menfaat, ebeveyn baskısı veya manipülasyon içerip içermediği değerlendirilir.
Çocukların Görüşlerini Etkileyen Faktörler
Çocukların velayet konusundaki görüşleri farklı nedenlerle şekillenebilir:
- Ebeveynlerin İkna ve Manipülasyonu
- Bazı ebeveynler, çocukları velayet sürecinde kendi lehlerine yönlendirmek için psikolojik baskı yapabiliyor.
- Bu durumda, mahkeme psikolog ve pedagog raporlarını dikkate alarak çocuğun gerçekten bağımsız bir karar verip vermediğini araştırıyor.
- Yaşam Standardı ve Maddi Durum
- Çocuklar, daha rahat bir yaşam sürebilecekleri ebeveyni tercih edebilir.
- Ancak mahkeme, maddi imkânlardan çok çocuğun duygusal ve psikolojik ihtiyaçlarını gözetir.
- Kardeşlerin ve Sosyal Çevrenin Etkisi
- Çocuğun kardeşleriyle birlikte büyümesi psikolojik olarak daha sağlıklı olacağı için mahkeme, kardeşleri mümkün olduğunca ayırmamaya çalışır.
- Şiddet ve İhmal
- Eğer bir ebeveyn çocuğa fiziksel veya psikolojik şiddet uygulamışsa, çocuğun velayeti büyük ihtimalle diğer ebeveyne verilir.
- Mahkemeler, çocukların şiddet veya ihmal iddialarını titizlikle araştırır.
Yargıtay Kararları Çocukların Görüşlerine Daha Fazla Önem Veriyor
Son dönemde Yargıtay kararlarında, çocuğun görüşlerinin dikkate alınması gerektiği yönünde önemli vurgular yapılıyor. Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin bir kararında:
"10 yaşındaki bir çocuğun annesiyle kalmak istemesine rağmen, annenin psikolojik olarak çocuğa zarar verebileceği tespit edildiğinden, velayetin babaya verilmesine karar verilmiştir. Ancak, mahkeme süreç boyunca çocuğun görüşlerini dikkate almış ve uzman raporlarıyla desteklenmiştir."
Bu ve benzeri kararlar, çocukların görüşlerinin tek başına belirleyici olmadığını, ancak dikkate alınması gerektiğini gösteriyor.
Avukat Hande Koç: “Çocuğun Görüşü Önemli Ama Tek Başına Belirleyici Değil”
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Ankara Çankaya boşanma avukatı tecrübesi ile bilinen Av. Hande Koç, mahkemelerin velayet davalarında çocukların görüşlerini dikkate alırken dikkatli hareket ettiğini belirtti.
"Son yıllarda mahkemeler, çocukların velayet sürecinde aktif olarak dinlenmesi gerektiğini kabul ediyor. Ancak burada önemli olan, çocuğun ebeveynler tarafından yönlendirilip yönlendirilmediğinin doğru şekilde analiz edilmesidir. Velayet davalarında mahkemeler, sadece çocuğun beyanını değil, aynı zamanda psikolog ve pedagog raporlarını da değerlendirerek en doğru kararı vermeye çalışır. Çocuğun üstün yararını esas alan mahkemeler, manipülasyona açık ifadeleri dikkate almaz." dedi.
Av. Hande Koç, çocukların kararlarının mahkeme tarafından somut verilerle desteklenmesi gerektiğini vurgularken, ebeveynlerin de bu süreçte çocuklarının psikolojisini göz önünde bulundurması gerektiğini belirtti.
Çocukların Görüşü Mahkemelerde Daha Fazla Dikkate Alınıyor
Velayet davalarında çocukların görüşlerinin dikkate alınması, onların duygusal ve sosyal gelişimini korumak adına önemli bir adım olarak görülüyor. Ancak, çocukların ifadelerinin bağımsız olup olmadığı da büyük önem taşıyor.
???? Velayet Davalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler:
✅ Çocuğun üstün yararı gözetilmeli.
✅ Çocukların beyanları psikolog ve pedagog raporlarıyla desteklenmeli.
✅ Manipülasyon ihtimali göz önünde bulundurulmalı.
✅ Velayet sürecinde çocuğun psikolojik sağlığı korunmalı.
Kısacası, çocukların sesi mahkemelerde daha fazla duyulmaya başlanmış olsa da, nihai karar hâkimlerin geniş kapsamlı değerlendirmeleri sonucunda veriliyor. Bu süreçte uzman desteği almak, çocuklar için en sağlıklı sonucun ortaya çıkmasını sağlayacaktır.