Tunus’ta hükümet açmazında kritik eşik

TUNUS (AA) - YAMİNE ES-SALİMİ - Hükümeti kurmakla görevlendirilen İlyas Fahfah’ın kabinesinin yarınki güvenoyu testini aşamaması durumunda, yeniden seçime gitmesi gereken Tunus, kritik bir eşikten geçiyor.

Arap Baharı isimli süreçten demokratik kazanımlarla çıkmayı başaran tek ülke Tunus, parlamento seçimlerinin ortaya çıkardığı çok parçalı yapının gölgesinde, dört aydır hükümet kriziyle boğuşuyor.

Hükümeti kurmakla görevlendirilen İlyas Fahfah'ın, sunacağı kabinenin yarın 217 milletvekilli parlamentoda en az 109 parlamenterin güvenoyunu alması gerekiyor.

Cumhurbaşkanı Kays Said, pazartesi günü geçici hükümet Başbakanı Yusuf Şahid ve Meclis Başkanı Raşid el-Gannuşi ile yaptığı görüşmenin ardından yayınladığı yazılı açıklamada, Fahfah hükümetinin parlamentoda güvenoyu alamaması halinde meclisin lağvedileceğini ve yeniden sandığa gidileceğini açıkladı.

Parlamentonun en büyük partisi Nahda Hareketi (54 milletvekili) Fahfah hükümetine katılmayı kabul etse de kabine listesinin açıklanmasının ardından "milli birlik hükümetinin" meclisin ikinci büyük partisi Tunus’un Kalbi'nin (38 sandalye) de katılımıyla kurulabileceğini, kendisinin de bu koşulla hükümette kalacağını duyurdu.

Said’in başbakanlık için seçtiği eski Maliye Bakanı Fahfah, Tunus’ta iş dünyasının ve eski rejim unsurlarının içinde yer aldığı Tunus’un Kalbi partisine muhtemel kabine listesinde yer vermemişti.

- Nahda’nın desteği olmadan güvenoyu zor

Fahfah'ın, yeni bir kabine listesini Nahda Hareketi’ne sunduğuna ilişkin dün kulislere bir bilgi yansıdı. Ancak Nahda Hareketi’nin bu yeni adım karşısında ikna olup olmadığına ilişkin bir açıklama henüz yok. Fahfah’ın kabine listesinin Nahda Hareketi’nin desteğini almadan meclisteki güvenoyu oylamasını geçmesi zor görünüyor.

AA’ya konuşan uzmanlar, daha önceden hükümeti kurmak için seçilen ancak parlamentodan güvenoyu alamayan Nahda Hareketi’nin kabinede daha fazla bakanlık almaktansa hükümet içinde kendisi aleyhine oluşan blok endişesiyle çekildiğini değerlendirerek, Fahfah’ın kabine listesini yenilemek dışında seçeneği kalmadığının altını çizdi.

Tunuslu Siyasi Araştırmacı ve Yazar Kemal eş-Şarani, Fahfah’ın yarına kadar yoğun bir görüşme trafiğiyle 30 bakanlıktan oluşan kabinesini revize etme şansına sahip olduğunu belirterek, "bağımsız görünen ancak bazı partilere yakın isimleri çıkartarak bunların yerine Tunus’un Kalbi partisine yakın isimleri katarak" hükümetine güvenoyu alma şansına sahip olduğunu paylaştı.

Fahfah’ın açıkladığı kabinede bağımsız sıfatlı birçok ismin, eski partisi Emek ve Özgürlük için Demokratik Blok içinden geldiğine işaret eden Şarani, bu durumun da Nahda Hareketi’ni rahatsız ettiğini ifade etti.

Şarani, bağımsız diye kabine listesi içinde yer alan ancak bu parlamentoda vekili bulunmayan, eski partisine yakın Maliye Bakanı Muhammed Nizar Yaiş, Sanayi Bakanı Salih Bin Yusuf, Teknoloji ve İletişim Bakanı Lebna el-Ceribi gibi isimlerin yer aldığını söyledi.

Fahfah’ın 30 bakanlı kabine listesinde parlamentoda karşılığı bulunmayan 10 kadar bakanın bağımsız sıfatıyla hükümette yer aldığını anımsatan Şarani, bunların yerine Tunus’un Kalbi Partisi’ne yakın isimleri dahil etmesi halinde krizin aşılabileceği yorumunu yaptı.

Şarani, "Nahda’nın hükümetten çekilmesinin arkasında kendisine tanınan altı bakanlıktan memnuniyetsizliği değil, bilakis kabine içinde kendisine karşı oluşan bloktan rahatsızlığı neden oldu." tespitinde bulundu.

Demokratik Akım (22 milletvekili), Halk Hareketi (15 milletvekili) ve Yaşasın Tunus (14 milletvekili) olmak üzere bu üç partinin Fahfah’ın kurduğu hükümet içinde Nahda karşıtlığı konusunda ittifak kurmasına ilişkin belirtilerin Nahda’yı huzursuz ettiğinin altını çizen Şarani, "Nahda’nın muhalefette yer aldığı bir konumda hükümetin kurulması mümkün değil. Nahda parlamentonun en büyük partisi olarak ve yanında Onur Koalisyonu’yla (19 milletvekili) muhalefette yer alması halinde, muhalefet hükümetten çok daha güçlü olacaktır." diye konuştu

Şarani, Fahfah hükümetinin parlamentonun birinci partisi Nahda, ikinci partisi Tunus’un Kalbi’nin desteğini alamaması halinde parlamentodan güvenoyu almasının çok zor olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Ciddi bir hükümet krizi içindeyiz. Ancak Tunusların becerisi son dakikalar içinde bir çözüm bulmalarından geliyor. Ayrıca, siyasi manevralara imkan kalmadı. Katılımın daha düşük olacağı korkusuyla, kimse parlamento seçimlerinin tekrarlanmasını istemiyor. Aynı şekilde, seçimler ekonomi üzerindeki maliyetin yanı sıra, siyasi ve toplumsal bir bedel de taşıyor."

- "Nahda karşıtı darbe"

Tunuslu Siyasi Analist Abdullah el-Ubeydi de, Nahda Hareketi, Tunus’un Kalbi ve Onur Koalisyonu’nun hükümetten güvenoyunu esirgemesi halinde, Fahfah’ın kabinesinin parlamentodan geçer not almasının imkansız olduğunu belirtti.

Fahfah’ın bu üç oluşumun taleplerini göz önüne alarak yeniden müzakereler yürüteceğini dile getiren Ubeydi, "Fahfah kabinesinde bazı isimlere bağımsız diye yer verdi ancak bu kişiler tam olarak bağımsız değil. Örneğin Savunma Bakanı adayı İmad el-Hazki, Cumhurbaşkanı Said’e yakın. İçişleri Bakanı adayı Hişam el-Meşişi, cumhurbaşkanının hukuki danışmanlığını yapmıştı." diye konuştu.

Ubeydi, "Nahda kabinede zıt isimlerin yer verilmesiyle kendisine yönelik bir darbe hazırlığı olduğunu tehdidi algıladı ve kabineden çekildi." dedi.

- "Mozaik" mecliste hükümet arayışı

Tunus, Ekim 2019'da hem parlamento hem cumhurbaşkanlığı seçimlerini tamamlamıştı.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Anayasa Profesörü bağımsız aday Kays Said, ikinci turda yüzde 70’in üzerinde oy oranıyla kesin bir zafer elde etmişti. Ancak parlamento seçimlerinde Nahda Hareketi 58 milletvekili ile 217 sandalyeli mecliste birinci gelirken hükümeti kuracak çoğunluğu elde edememişti.

Medya patronu Nebil el-Karvi’nin liderlik ettiği Tunus'un Kalbi Partisi, 38 milletvekilini meclise sokarak seçimi ikinci sırada tamamlamıştı. Karvi seçim kampanyası sürecini, hakkındaki para aklama, vergi kaçırma ve yolsuzluk suçlamaları nedeniyle tutuklu olarak geçirmiş, Tunus’un eski rejimini temsil etmekle eleştirilmişti.

Mecliste, sosyal demokrat Demokratik Akım 22, bağımsız isimlerin bir araya geldiği Onur Koalisyonu 21, Arap milliyetçisi Halk Hareketi 16, eski Başbakan Yusuf Şahid'in liderliğindeki Yaşasın Tunus 14 ve Tunus Projesi 4 milletvekili çıkarmıştı.

Seçim sonuçlarına göre bağımsızlar, seçim koalisyonları ve partilerden oluşan 31 ayrı yapının bulunduğu Meclis'te, söz konusu yapılardan 17'sinin sadece birer milletvekili ile temsil edildiği bir "mozaik" ortaya çıkmıştı.

Cumhurbaşkanı Said, Nahda Hareketi’nden Habib el-Cemli’ye hükümeti kurma görevi vermişti ancak Cemli’nin kabinesi 10 Ocak’ta parlamentodan güvenoyu alamamıştı. Bunun üzerine Kays Said, 20 Ocak’ta hükümeti kurma görevini eski Maliye Bakanı İlyas Fahfah’a vermişti.

Fahfah’ın da bu perşembe günü meclisin güvenoyunu alamaması halinde Tunus, anayasa gereği seçimlere gidecek.

Tunus, devrim sonrasındaki çalkantılı dönemin yol açtığı yüksek işsizlik, enflasyon, düşük büyüme, hayat pahalılığı gibi ekonomik zorluklarla mücadele ediyor. Yeni hükümetin, ekonomiyi yeniden canlandırmak için sert reform tedbirleri alması gerekiyor.