Türkiye-Kazakistan İş Forumu

İSTANBUL (AA) - Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Kazakistan İş Konseyi Başkanı Mert Sarı, "Gelişmekte olan Kazakistan sanayisinin, hizmetler sektörünün ve hatta tarım sektörünün de makine, ekipman ve diğer sermaye malları ihtiyacını en uygun koşullarda Türkiye’nin karşılayabileceğini düşünüyoruz." dedi.

DEİK ve Kazakh Invest ev sahipliğinde İstanbul'da düzenlenen Türkiye-Kazakistan İş Forumu, iki ülkeden çok sayıda devlet bakanı ve 900'e yakın iş adamının katılımıyla gerçekleştirildi.

Forumda konuşan Mert Sarı, Kazakistan'ın bölgedeki rolünün gelecek yıllarda daha da artacağını aktararak, "Kazakistan'ın ekonomik kalkınma alanında elde ettiği başarılarla eş zamanlı olarak, ülkelerimiz arasındaki ticari ve ekonomik iş birliği de giderek gelişmektedir. Türkiye ile Kazakistan arasındaki ekonomik ilişkilerin başlangıç yılı diyebileceğimiz 1992 yılında karşılıklı ticaretimiz sadece 30 milyon dolardı. 2012 yılında 3 milyar 126 milyon dolara kadar yükselen bu rakam 2017 ve 2018 yıllarında yaklaşık 2,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir." diye konuştu.

Sarı, bu verilere bakarak, ilk yıllara göre önemli bir noktaya gelindiğine işaret ederek, "Türkiye ile Kazakistan arasındaki ticaret hacmi henüz istikrarlı artış çizgisine oturmamış ve 2-3 milyar dolar civarında seyretmektedir. Türkiye’nin Kazakistan’a ihracatı 1 milyar dolar seviyelerinde bulunmaktadır, bu rakamın üzerine fazla çıkamıyoruz." ifadelerini kullandı.

Diğer taraftan, Kazakistan’ın Türkiye’ye yaptığı ihracatta ana kalemleri enerji kaynakları ve metal ham maddesinin oluşturduğunu vurgulayan Sarı, şu bilgileri verdi:

"Başka deyişle, Kazakistan ikili ticarette fazla verse de bunun kaynağı yüksek katma değerli ürünler değil. Bu anlamda, karşılıklı ticaretin artırılması önündeki engellerin tespit edilerek, yeni projeler geliştirilmesi ve en önemlisi de ticaretin yapısının iyileştirilmesi gerekmektedir. Biz Kazakistan’dan ihtiyacımız olan işlenmiş sanayi ürünleri almaya karşı değiliz.

Diğer taraftan, gelişmekte olan Kazakistan sanayisinin, hizmetler sektörünün ve hatta tarım sektörünün de makine, ekipman ve diğer sermaye malları ihtiyacını en uygun koşullarda Türkiye’nin karşılayabileceğini düşünüyoruz. Başka deyişle, her iki tarafın kazançlı çıkacağı ticaret modellerinin belirlenmesi ve uygulanması pekala mümkündür ve bu yönde mutlaka ortak çalışmalar yapılmalıdır."

Ülkeler arasında karşılıklı yatırımlar alanında da yakın iş birliğinin mevcut olduğunu dile getiren Sarı, Kazakistan resmi verilerine göre Türkiye'nin, Rusya ve Çin’den sonra Kazakistan’da en fazla yabancı hisseli şirkete sahip olan üçüncü ülke olduğunu söyledi.

Sarı, üçüncü ülkeler üzerinden yapılan yatırımlar da göz önünde bulundurulduğunda, Kazakistan’daki Türk yatırımlarının toplam tutarının 3,2 milyar dolara yakın olduğunu belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Diğer taraftan, yatırım verilerinin sağlıklı şekilde derlenmesi kolay değildir, burada rakamlarla ölçülemeyen parametrelere de bakmak lazım. Örneğin, piyasadaki canlılık ve dinamizme sağladığınız katkı, yeni iş yapma ve yönetim modellerinin uygulanması, atıl durumda olan yerel kaynakların ekonomiye kazandırılması, bunlar da dikkate alınmalıdır. Bu açıdan baktığımızda, Türk girişimcilerin Kazakistan’daki faaliyetlerinin rakamların söylediğinden çok daha önemli bir değer yarattığını ifade edebiliriz. Son yıllarda giderek güçlenen Kazakistan özel sermayesinin de Türkiye’de yatırımlarının artmasını temenni ediyoruz."

DEİK ve Türkiye-Kazakistan İş Konseyi olarak, her iki ülkenin ilgili kurumlarıyla eşgüdüm içerisinde karşılıklı fayda temeline dayalı iş birliğinin geliştirilmesi için çalışmalara devam edeceklerini vurgulayan Sarı, "Önümüzdeki dönemde daha çok ortak etkinlik ve proje gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Bu alanda da önemli ilerleme kaydettiğimiz memnuniyetle belirtmek istiyorum. Çok yakın ve verimli bir diyalog ortamı yakaladık ve bunu sürdüreceğiz." diyerek sözlerini tamamladı.

- "Teşvikli krediler ve vergi imtiyazları da sağlıyoruz"

Kazakistan Cumhuriyeti Tarım Bakanı Birinci Yardımcısı Aydarbek Saparov da Kazakistan'ın uygun coğrafi konumu, iklim koşulları ve yer altı kaynaklarına sahip olması nedeniyle tarım-sanayi kompleksinin en cazip yatırım alanlarından biri olduğunu söyledi.

Saparov, yerli ve yabancı girişimcileri bu alana çekebilmek için uygun koşulların oluşturulmaya çalışıldığını aktararak, bu alanda teşvikli krediler ve vergi imtiyazları da sağladıklarını anlattı.

Kazakistan'ın Türkiye'ye hububat ihraç ettiğini ve Türkiye'den narenciye ithal ettiğini dile getiren Saparov, iki ülke arasında ciddi bir gümrük vergisi engeli olmadığının altını çizdi.

- "Türk şirketleriyle uzun vadeli ortaklıklarımız var"

Kazakistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Yatırımlar Komitesi Başkanı Rustam İsatayev ise "Türkiye bizim büyük kardeşimiz. Halihazırda bölgesindeki en önemli üretici olarak tüm dünya tarafından bilinmekte. Bu nedenle Türk ortaklarımız hem Kazakistan'a yatırım yaptı hem de danışmanlık hizmeti verdi." ifadelerini kullandı.

İsatayev, Türk şirketlerinin Kazakistan'da kendilerini evinde hissedeceğini aktararak, "Çünkü Türkiye'deki aynı vergi teşvikleri var. Türk şirketleriyle uzun vadeli ortaklıklarımız var." bilgisini verdi.

- "Türk tipi organize sanayi bölgeleri artmalı"

Türk-Kazak İşadamları Birliği (TÜKİB) Başkanı Fırat Develioğlu, Kazakistan'da sağlık ve eğitim alanlarında ciddi bir boşluk bulunduğunu belirterek, Türkiye'nin ise uzmanı olduğu bu iki alanda ortak işler yapılabileceğini anlattı.

Kazakistan'da Türk tipi organize sanayi bölgelerinin artmasına yönelik çalışmalar yapılabileceğine işaret eden Develioğlu, Kazakistan'da kamu-özel sektör ortaklığı (PPP) projelerinin yasal düzenlemelerinin bittiğini ve ilk örneklerinin Türk şirketleri tarafından görüldüğünü kaydetti.