Uzmanlar Irak'ta hükümeti kurmakla görevlendirilen Kazimi'nin başarı ihtimalini değerlendirdi

ANKARA (AA) - BEKİR AYDOĞAN - Uzmanlar, Irak'ta hükümeti kurmakla görevlendirilen Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı Mustafa el-Kazimi'nin diğer adaylara göre hükümeti kurabilecek şansa daha fazla sahip olduğunu değerlendiriyor.

Irak'ta, Ekim 2019'da başlayan protestolar sonrası Başbakan Adil Abdulmehdi'nin istifasıyla ortaya çıkan hükümet krizine çözüm arayışları devam ediyor.

Cumhurbaşkanı Berham Salih tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen eski İletişim Bakanı Muhammed Tevfik Allavi ve eski Necef Valisi Adnan ez-Zurfi'nin siyasi uzlaşıyı sağlayamayarak hükümeti kurmakta başarısız olması nedeniyle mevcut kriz daha da derinleşti.

Cumhurbaşkanı'nın, 9 Nisan'da, hükümeti kurma görevini verdiği Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı Mustafa el-Kazimi'nin de anayasaya göre 1 ay içinde kabineyi oluşturması gerekiyor.

Uzmanlar, Kazimi’nin, siyasi grupların üzerinde anlaştığı bir isim olmasına rağmen, bu gruplar arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle kabinesini kurmakta zorluk yaşadığını belirtiyor.

Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Irak Çalışmaları Koordinatörü Bilgay Duman ve Irak Cumhurbaşkanlığında Eski Danışman ve Irak Uzmanı Mehmet Bulovalı, Irak'taki hükümet krizini ve Kazimi'nin bu krizi çözme ihtimalini AA muhabirine değerlendirdi.

- "Amerika-İran dengesinin Irak'ta önemli olduğunu düşünüyorum"

Allavi'nin adaylığının belli siyasi grupların uzlaşısı üzerine olduğunu ancak tam bir uzlaşı sağlanamadığını anımsatan Duman, parlamentoda kurduğu kabinenin onay almadığını, hükümeti kuramaması üzerine başbakanlıktan çekilmek zorunda kaldığını kaydetti.

Cumhurbaşkanı Berham Salih'in siyasi gruplara danışmadan Zurfi'yi aday gösterdiğini ve Zurfi'nin adaylığının siyasi partileri tehdit ettiğini düşündüğünü belirten Duman, "Kendisinin bir kabine oluşturması, bu kabine üzerinden hareket etmesi, bu konuda siyasi gruplarla müzakereye girmemesi siyasi grupların biraz çekincesine sebebiyet verdi. O nedenle Zurfi'nin yerine ortak bir uzlaşıyla Mustafa Kazimi seçildi." ifadelerini kullandı.

Kazimi'nin hem İran hem ABD ile yakın ilişkileri olduğuna işaret eden Duman, şöyle konuştu:

“Kazimi'nin Ulusal İstihbaratın başında olması nedeniyle Amerika ile zaten ortak çalışmaları var. IŞID ile mücadele sürecinde de yoğun çalıştı. Tabii İran'a da çok uzak bir isim olmadığı biliniyor. Hem Zurfi hem açıkçası Allavi üzerinde Amerika-İran uzlaşısı yani böyle bir denge kurulmuş değildi. O nedenle Amerika-İran dengesinin Irak’ta önemli olduğunu düşünüyorum. Kazimi böyle bir aday.”

- "Siyasi krizi aşabilmek için Kazimi'ye bir şekilde hükümeti kurdurmayı başaracaklardır"

Duman, Kazimi'nin, siyasetçilerin ve özellikle Şii grupların üzerinde anlaştığı tek aday olmasının onu bir adım öne çıkardığını hatırlatarak, parlamentoya sunacağı kabine listesinin nasıl olacağının da önemli olduğunu vurguladı. Başbakanın yanı sıra kabinenin de onay almasının önemine değinen Duman, Kazimi'nin de yaşadığı en büyük problemlerden birinin bu olduğunu ve siyasi grupların baskısı altında kaldığını belirtti.

Terör örgütü DEAŞ ile ilgili sıkıntılar, ekonomik problemler ve salgın nedeniyle siyasi grupların bu kez risk almayacağını ifade eden Duman, şunları söyledi:

"Eksik kabineyle de olsa, bütün grupların desteğini almadan da olsa Kazimi diğer adaylara göre hükümeti kurabilecek şansa daha fazla sahip. Tabii (hükümetin) kurulmaması durumunda erken seçim olasılıkları konuşuluyor. Onun ötesinde IŞID'in varlığı gibi, siyasi krizin meydanda olması gibi sebeplerden dolayı Irak'ta darbe söylentileri de çok fazla. Diğer taraftan protesto gösterileri de devam ediyor. O nedenle en azından siyasi krizi aşabilmek için Kazimi'ye bir şekilde hükümeti kurdurmayı başaracaklardır diye düşünüyorum."

- "Daha önceki adayların başarısızlıklarında etkili olan sebepler hala mevcut"

Irak’ta Cumhurbaşkanı'nın üçüncü kez hükümeti kurma yetkisi verdiği ve ilk ikisinin başarılı olmadığının altını çizen Bulovalı ise "Bu girişim de başarılı olmaz. Daha önceki adayların başarısızlıklarında etkili olan sebepler hala mevcut ve Kazimi'nin hükümet kurma sürecinin de başarısız olmasına yol açacak." dedi.

Bulovalı, Kazimi'nin hükümeti kurabilmesi halinde bunun emrivaki bir hükümet olacağı ve böyle bir mecburiyetten doğacak hükümetin de birkaç ay yaşayabileceği yorumunu yaptı.

Hükümet krizinde sorunun Şiiler arasında yaşandığını, Sünniler ve Kürtlerin sorunun bir parçası olmadığını kaydeden Bulovalı, "Şiiler arasındaki anlaşmazlığın en büyük sebebi ise Kasım Süleymani'nin olmamasıdır. Süleymani'nin öldürülmesinden sonra İran'ın dış kolu kırıldı ve artık dışarda etkisi çok zayıfladı. Süleymani Şiileri toparlamıştı ancak şimdi Irak'taki Şiileri kontrol edecek kimse kalmadı. Şiiler arasında çatışmalar var ama bu daha önce de vardı. Şimdi ise bu çatışmanın kontrol edilememesinden dolayı hükümet kurulamıyor." diye konuştu.

Bulovalı, Irak'ta Şii lider Mukteda es-Sadr'ın Süleymani ile iktidar mücadelesinden dolayı kendi cemaatini sokağa çıkardığına işaret ederek, bazı siyaset dışı kalan grupların da bunu bir fırsat olarak görüp protestoya dönüştürmeye çalıştıklarını belirtti.

Kazimi’nin hükümeti kurmakta başarısız olması halinde protestoların nasıl etkileneceğine dair değerlendirmelerde bulunan Bulovalı, "Süleymani'den sonra Sadr'ın (İran lideri Ayetullah Ali) Hamaney ile arası çok iyi oldu. Sadr, destekçilerini meydandan çektikten sonra diğer gruptakiler ortada kaldılar ve şimdi meydanlarda kimse yok. Bin kişi, beş yüz kişi ya da on bin kişi sokağa çıkıp bir şey söyleyince bunun Irak'ta hiçbir kıymeti yok. Irak'ta 30 küsur milyon kişi zaten mevcut durumdan rahatsız oluyor ama hükümet bunları görmezden geliyor." ifadelerini kullandı.