Vali, Konya’daki bu camiyi neden yıktırdı?
Anber Reis Cami, Şeyh Sadreddin Mahallesi’ndeki İstasyon Caddesi üzerinde yer alıyor. Caminin bulunduğu alan bir dönem, Anber Reis Mahallesi, bir dönem de Feridiye Mahallesi olarak anılmış daha sonra bu bölgenin tamamı Şeyh Sadreddin Mahallesi’ne dahil edilmiş. Bu nedenle yapı, halk tarafından Feridiye Camii olarak da anılır. İlk inşası Anadolu Selçuklu Sultanı IV. Kılıçaslan zamanında 1263–1264 yılında Şehabeddin Anber Reis tarafından yapılmış olan eser, zamanla harap olmuş ve Konya Valisi Hacı Arifi Paşa tarafından yıktırılarak 1911 yılında Mimar Muzaffer’e yeniden yaptırılmış. 1869 yılında yaptırılan Kapı Cami’nin son cemaat yerindeki mermer sütunların harap halde bulunan Anber Reis Cami’nden götürüldüğü rivayet edilir. Son cemaat yerinin giriş kapısının doğusunda Latin harfleriyle Türkçe yazılmış olan levhada “Anber Reis Camii, Yapılış tarihi 1911” yazıyor. 1982 yılında Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunca tescil edilmiş olan yapının 1911 tarihli kitabesi müzede bulunuyor. Sülüs hat ile yazılmış olan kitabede Sultan Mehmet Reşat’ın bir tuğrası işlenmiş.
CAMİNİN EN ÖNEMLİ ÖZELLİĞİ OLDUKÇA DİKKAT ÇEKİCİ
Yapı; harim, son cemaat yeri, minare, avlu, şadırvan ve müştemilattan oluyor. Avlunun doğusunda bulunan altı betonarme sütun tarafından taşınan fıskiyeli kubbeli şadırvan Cumhuriyet Dönemi’ne ait. Yığma tekniğinde kâgir olarak muntazam kesme Sille taşıyla özenli bir işçilikle yapılmış olan caminin üzeri kırma beşik çatı ile kaplanmış. Caminin en önemli özelliği cephesinin tepe penceresi seviyesinde turkuaz renkli çinilerle kaplanmış olması. Çinileri Kütahyalı Çinici Hafız Mehmed Emin Efendi tarafından 1911 yılında yapılmış olan caminin kuzeydoğu köşesinde tek şerefeli taş minaresi dikdörtgen kaideli silindirik gövdelidir. Neo-klasik tarzda yapılmış ve halk arasında “Yeşil Camii” olarak bilinen yapı hakkında anlatılan rivayetlere göre 1930’lu yıllarda “Cuma ve bayram namazlarında dolu, diğer günlerde cemaati az olduğu” gerekçesiyle satılma kararı alınmış.
KONYA’DAKİ O LİSENİN DEPOSU VE YATAKHANESİ OLARAK KULLANILMIŞ
Ancak dönemin valisi ve vakıflar müdürlüğünün ısrarlı itirazları üzerine satılmaktan kurtulan cami, 1936 yılına kadar Konya Lisesi’nin deposu ve yatakhanesi olarak kullanılmış. Caminin dışında çini işlemeli bir bekçi kulübesi bulunur. Caminin dikdörtgen planlı harimine iki kanatlı ahşap kapıyla girilir. Hemen her cephesinde neredeyse boydan boya yapılmış büyük pencerelerinden içeriye süzülen güneş ışığı muhteşem yansımalar oluşturur. Caminin ahşap tavanı, direkleri, minberi, kürsüsü, kapı ve pencereleri bu ışık oyunlarına eşlik eder. Çini işlemeli mihrabı turkuaz, lacivert, beyaz gibi birbirinden farklı renklerin ve desenlerin kullanıldığı muhteşem Kütahya çinileriyle kaplanmış. Anber Reis Camii kayısı ağaçları, asma yaprakları ve güller içinde gölgelikli bahçesi ve fıskiyeli şadırvanı ile kent karmaşasından yorulup bir parça soluklanmak isteyenlere hoş bir ortam sunuyor.
