Vekâleten hac nasıl olmaktadır? Herkes ibadetini kendisi yapması gerekmiyor mu?

Cevap: Vekâleten hac vardır. Tabii ki bu vekalet mutlak bir vekâlet değildir. Hacca gitmesi gereken kişi eğer sağlık yönünden gidemiyorsa, yaşlanıp pir-i fani olmuş ise yerine başkasını gönderebilir. Yoksa kişi kendisi rahatlıkla hac yapabilir durumda ise yerine başkasını gönderemez. Kendisi bedenen hac yapamıyorsa, başkasına masrafını vererek haccını yaptırabilir.

Soru: Bir kimse umre yapsa ona hac farz olur mu? İkinci sefere tekrar umreye mi yoksa hacca mı gitmesi uygun olur?

Cevap: Bir seferliğine umreye gitmiş olan kişinin ikinci sefere hacca gitme mecburiyeti yok. Umre üstüne umrelere gidebilir. Fakat üzerine farz olan haccı bir an önce yapması şiddetle tavsiye edilir. Çünkü insanın hacca ömrünün yetip yetmeyeceği bilinmez. Hem umre zamanında hacca bulduğu imkanı sonradan bulamayabilir. Bazı eski fıkıh kaynaklarımızda umre yapmış olan insana hac farz olur, kimi kaynaklarda farz olmaz denmektedir. Şimdi bu farklı ifadeleri biraz açıklayalım: Eskiden umreye gitmenin zahmetiyle hacca gitmenin zahmeti aynı idi. Hacca giden bir insanla umreye giden bir insan aynı zahmetle, aynı masrafla karşı karşıya kalıyordu. Dolayısıyla umreye gidebilen bir insan, hacca da gitmeye güç yetirebilmiştir, anlamına geliyordu. Öyle olunca da umre yapana hac farz oluyordu. Ama şimdi umre ile haccın şartları aynı değil. Umreye hem para açısından hem resmî imkânlar açısından güç yetiren kişi hacca güç yetiremeyebilir. Hac neredeyse umrenin iki-üç katı masrafa mal oluyor. Hem de bürokratik engeller sebebiyle umreye gidebilen kişi hacca imkân bulamayabilmektedir. Netice olarak zamanımızda umreye giden kişinin üzerine hac farz olmaz. Ne zamanki hacca gitmeye imkân buldu, o zaman üzerine hac farz olur. Hacca imkân bulamadığı zamanlarda hac farz olmaz. Arabistan’ın kendi yerli halkı için umre yapabilene hac farzdır denebilir. Mesela Mekke veya Medine yerlisi için umre ile hacc‘ın zahmet ve külfeti aynı olduğundan umreye gidebilen kişiye hacc farz olur diyebiliriz. Ama Türkiye insanı için umreye gidebilen birisi, hacca da imkan bulmuştur denemez. İkisi ayrı şeylerdir.

Soru: Bir hafta sonra umreye gideceğiz. İlk önce Medine’ye uğrayacağız. O döneme ay halimiz denk geliyor. Ve bu halde gidemeyeceğimiz söyleniyor. Ay halini geciktirici ilaç kullanmamız caiz midir?

Cevap: Önce soru içerisindeki yanlış bilgiyi düzeltelim. Kendilerine ‘Siz ay hali üzere iken umreye gidemezsiniz’, denilmiş. Bu yanlış bir bilgidir. Kadın ay hali üzere iken de umreye gider. Ancak gider orada bekler. Tavafını yapmaz. O hal geçtikten sonra tavafını, sa’yını yapar, arkasından tıraşını olur. Böylece umreyi bitirmiş olur. Fakat ay halini geciktirici ilaç alır da ay hali gecikirse ve bu arada umresini bitirirse bu da caizdir.