Ordu bir milleti devlet yapan olmazsa olmazlardandır. Ordu denilince de şüphesiz ilk akla gelen Türk milletidir. Çünkü Türk milletinin en önemli özelliği savaşma kabiliyeti ve mücadeleci yapısıdır. Bu nedenle Türkler orduya çok önem verirler. Ordunun önemli olduğu devletlerden biri de Azerbaycan’dır.

Azerbaycan stratejik bir bölgede olduğu için her zaman dikkatleri üzerine çekmiş ve tarih boyunca her zaman çeşitli savaşlara sahne olmuştur. Bu yüzden Azerbaycan Türkleri her zaman orduya dikkat ayırmıştır. Tarihte bu topraklarda büyük devletler ve büyük ordular mevcut olmuştur. Fakat 1828 yılında Rusya’nın Azerbaycan’ı işgal etmesinden sonra Azerbaycan ordusu tarihinde ilk defa adeta fetret devri yaşandı. Zira Çar Rusya’sı “yarın bize karşı savaşmasınlar” düşüncesiyle özel askeri okullarda okuyanlar hariç, Müslümanlardan asker almıyordu. Bu sebeple de Azerbaycan Ordusu 90 yıllık duraklama yaşadı.

Birinci Dünya Savaşı sona yaklaşınca Çar Rusya’sı “Şubat Devrimi” ile yıkıldı. Çarlığın devrilmesiyle Rusya’nın birçok bölgesi gibi Kafkasya’da da hareketlenmeler başladı. Netice olarak bu bölgenin 3 büyük milleti olan Azerbaycan Türkleri, Gürcüler ve Ermeniler kendi devletlerini kurdular. Fakat Gürcüler ve Ermeniler Rusya’nın da yardımıyla kendi ordularını kurdukları halde, yukarda yazdığım sebepten dolayı Azerbaycan Türkleri kendi ordusunu kuramadı. Buna birde bölgenin Sovyetlere bağlı tek yönetim yeri olan “Bakü Sovyet Komiserliği”nin, Azerbaycan’ı yok etme planı da eklenince Azerbaycan’da ordu kurulması şart oldu. Ancak vakit çok azdı.

Bakü’de tepeden tırnağa silahlanmış 30.000 Rus ve Ermeni birlikleri Bakü ve çevresinde Müslüman Türklerine karşı eşi benzeri görülmemiş katliam yaptılar. Hal böyle olunca Azerbaycan Cumhuriyeti, kardeş Osmanlı Devletinden yardım istedi. Birinci Dünya Savaşının yıprattığı Osmanlı, zor durumda olmasına rağmen, kardeşten gelen bu yardım çığlığına kayıtsız kalmadı. Harbiye Nazırı Enver Paşanın emriyle Kafkaslardaki Müslümanları korumak için “Kafkas İslam Ordusu” kuruldu. Bu orduya da komutan olarak Enver Paşanın kardeşi Nuri Paşa atandı.

Kafkas İslam Ordusu her ne kadar kardeşi için can vermeye gelmiş ise de, aynı zamanda bu ordunun esas görevlerinden biri de gönüllülerden ibaret bir ordu oluşturmaktı. Bunun için 26 Haziran 1918 tarihinde o zamana kadar Azerbaycan’ın farklı bölgelerinde küçük gruplar halinde savaşan mahalli birliklerinden 5.000 kişilik “Elahidde Azerbaycan Alayı” oluşturuldu. Bu ordunun komutanlığına da Çarlık zamanında çeşitli savaşlara katılarak Generallik rütbesine kadar yükselen “Topun Piri” lakaplı Azerbaycanlı Aliağa Şıhlinski getirildi. Osmanlı Ordusu tarafından kurulan bu Alay, Azerbaycan’ın ilk nizami birlikleri sayıldı. İşte bu alayın kuruluş tarihi olan 26 Haziran, Azerbaycan eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev tarafından 1998 yılında aldığı kararla “Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri Günü” olarak kutlanmaya başlandı.

1918 yılının Haziran ayında yeni kurulan Azerbaycan Alayı ile birlikte Gence’den hareket eden Osmanlı Ordusu işgal edilen yerleri bir-bir alarak Bakü önlerine kadar geldi. İngiliz, Rus ve Ermeni kuvvetlerinin direnişine rağmen kanlı bir savaştan sonra nihayet 15 Eylül 1918 yılında Kafkas İslam Ordusu Bakü’ye girerek şehri yeniden Azerbaycan’ın başkenti yaptı.

Üyesi olmaktan şeref duyduğum Azerbaycan ordusu, dün, yani 26 Haziran 2018 tarihinde kuruluşunun 100. Yıldönümünü Bakü’de muhteşem bir askeri geçit töreniyle kutladı. Bu mutlu gününde Azerbaycan Ordusunu Mehmetçik de yalnız bırakmadı. Askeri geçit törenine katılmak için Türkiye’den özel bir birlik geldi. Allah bu ordunun 101. Yıldönümünü Karabağ’da ve diğer tarihi Azerbaycan topraklarında kutlamayı bizlere nasip etsin. Amin!