Pusula Enflasyon

Ekonomilerin istikrarı siyasi istikrarı, siyasi istikrar ekonomilerin istikrarını getirir ki, hangisi hangisinin sebebi ya da sonucu olduğu tartışılan bir konudur. Bir şekilde ulaşılan istikrarın toplumun tüm katmanlarına yayılarak etkisi altına alması, toplumsal refahı kalıcı olarak artıracaktır. Ekonomideki istikrarın sağlanıp sağlanmadığını anlamanın üç ölçütünden biri enflasyon, diğeri büyüme ve sonuncusu ise işsizlik oranıdır. Sıralanan üç faktörün içinde diğerleri hakkında da fikir verebilecek olanı enflasyon oranı ve ne düzeyde gerçekleştiğidir. İnsandaki kalbin sağlıklı olmasının önemi ne ise, ekonominin istikrara kavuşup kavuşmadığının göstergesi de enflasyondur. İktisat biliminin gelişmiş ülkeler için %3, gelişmekte olan ülkeler için %6 civarında normal olarak kabul ettiği enflasyon ve işsizlik oranına, ülkemiz ve gelişmiş ülkeler penceresinden değerlendirildiğinde, enflasyonun işlevi çok daha net olarak ortaya çıkmaktadır.

TÜİK tarafından açıklanan TÜFE'deki (2003=100) değişim oranı 2025 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %1.53, bir önceki yılın Aralık ayına göre %15.09, bir önceki yılın aynı ayına göre %35.41 ve on iki aylık ortalamalara göre %45.80 artış olarak gerçekleşirken, [1] Yi-ÜFE (2003=100) 2025 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %2.48, bir önceki yılın Aralık ayına göre %12.92, bir önceki yılın aynı ayına göre %23.13 ve on iki aylık ortalamalara göre %30.17 artış gösterdi. [2] Paylaşılan veriler genel hatlarıyla incelendiğinde bile, başta iktisadi ve siyasi istikrar açısından sınıfta kaldığımız açıktır. Çünkü olması gerekenin %590 üzerindeki bir ülkede, ekonomi bilimi perspektifinden bakıldığında hiçbir alanda istikrardan söz etmek imkânsızdır. Enflasyon oranı %35 olarak açıklanan değil Türkiye hangi ülkede olursa olsun, sağlık, eğitim, kültür, altyapı, adalet, çevre, enerji, ulaşım, haberleşme, inşaat, gelir dağılımı, tüketici güven indeksi, nüfus artış hızı, spor, tarımsal üretim düzeyi, dış ticaret ve cari denge konularında sorunlarının olduğu varsayımının yapılması, çok büyük ağırlıkla yanlış çıkarım olmayacaktır. Aynı şekilde TÜİK tarafından mevsim etkisinden arındırılmış 2025 Nisan ayı işsizlik oranının %8,6 düzeyinde açıklanması ve olması gerekenden %43’lük bir fazlalığa işaret etmesi, yaranın üzerine tuz basılması gibi öncelikle sorunları daha da derinleştirdiği görülmektedir. Enflasyon ve işsizlik oranındaki aşırı sapmaların sonucu, orta ve uzun dönemde büyüme oranının potansiyelin altında kalması olarak ortaya çıkmaktadır.

Ülkemizde realite bu durumdayken, siyasetin direksiyonunda oturan yürütme organı konumundaki hükümetten beklenen, bütçe kaynaklarını kısa vadede ekonomide soluk aldıran ancak orta ve uzun dönemde istikrarsızlığa yol açacak popülist politikalar yerine, enflasyonun artış hızını yavaşlatıp topluma güven verecek hem katma değer ve hem de istihdamı artıracak verimli alanlara yatırım yapılmasını önceleyen politikalara yönelmesidir. Tabi ki bu arada hükümetin kamu sektöründe tasarruf politikalarını devreye sokarak topluma öncelik yapması, enflasyonun bilimsel sınırlara doğru çekilmesinin sağlanması açsısından kilit görev niteliğindedir. Toplumsal desteği arkasına almayan hiçbir uygulamanın başarılı olması beklenmemelidir. Üstelik hükümet tarafından reform paketleri adı altında (vergi affı, sigorta primlerinin yeniden yapılandırılması vb.) adeta zamanında ödemelerini yapan özel ve tüzel birimlerin cezalandırılması anlamına gelen uygulamalara girişilmesinden vazgeçilmelidir. Benzeri politikaların sürdürülmesi, firmaların rekabet gücünü olumsuz etkileyerek fiyatların piyasa koşullarında belirlenmesini önüne geçerek haksız rekabetin ortaya çıkmasına neden olacaktır. Anlaşıldığı gibi bu ve diğer tüm ekonomik, siyasi ve toplumsal sorunların kaynağı yüksek enflasyondur. Hükümetin çözmesi gereken ilk sorun enflasyondur, diğerleri kendiliğinden ortadan kalkabilecek sorunlardır.