Sahte Belge Kullanımı ve Yeni İade Sistemi (52 Nolu KDV Tebliği)
52 Seri No.lu Katma Değer Vergisi (KDV) Genel Uygulama Tebliği'nin getirdiği en önemli yenilikler, özellikle sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge (SMİYB) düzenleme ve kullanma fiillerine karışan mükelleflerin KDV iade süreçleri ile ilgili olup, yenilikleri daha detaylı inceleyelim.
Bu Tebliğ ile, iade taleplerinin yerine getirilmesinde mükelleflerin vergisel uyum seviyelerini esas alan yeni bir sistem oluşturulmuş ve özel esaslar uygulaması kaldırılmıştır. Özellikle olumsuz tespit kavramını netleştirerek ve KDV iade sistemini tamamen yeniden yapılandırarak sahte belge kullanan veya düzenleyen mükelleflerin durumunu netleştirmiştir.
İşte sahte belge kullanma (ve düzenleme) ile ilgili başlıca yenilikler:
1. KDV İade Süreçlerinde Yeni Düzenleme
Özel Esaslar Uygulamasının Sonu: Daha önceki uygulamada yer alan ve sahte/yanıltıcı belge tespiti bulunan mükelleflerin iade taleplerini kısıtlayan "Özel Esaslar" uygulaması kaldırılmıştır.
Vergisel Uyum Seviyesine Göre İade: Yeni düzenlemede, iade taleplerinin yerine getirilmesinde mükelleflerin; mükellefiyet süresi, çalışan sayısı, aktif ve özsermaye büyüklüğü, ödenen vergi tutarı, vergisel ödevlerin zamanında yerine getirilip getirilmediği, sahte veya yanıltıcı belge düzenleme/kullanma yönünde olumsuz rapor veya tespit bulunup bulunmadığı gibi kriterleri esas alan vergisel uyum seviyeleri dikkate alınacaktır.
İade Taleplerinin Teminatlı/Teminatsız Değerlendirilmesi: Tebliğ, haklarında olumsuz rapor veya tespit bulunan mükelleflerin iade taleplerinin teminat karşılığında veya vergi inceleme raporu (VİR) sonucuna göre yerine getirilmesine ilişkin usul ve esasları detaylı olarak düzenlemiştir.
Olumsuz Rapor/Tespit Bulunanlar: Haklarında sahte veya yanıltıcı belge kullanma raporu veya tespiti bulunan mükelleflerin iade talepleri, duruma göre belirlenen oranda teminat gösterilmesi veya VİR sonucuna göre sonuçlandırılacaktır.
Örneğin: Haklarında Sahte Belge Kullanma Raporu bulunanlar için teminat oranları ve iade usulleri yeniden belirlenmiştir.
2. Olumsuz Rapor ve Tespit Kavramlarına İlişkin Açıklamalar
Olumlu Rapor Tanımı: KDV iade uygulamaları açısından "Olumlu Rapor"un sayılabilmesi için, raporda iade hakkı doğuran işlemler dolayısıyla ibraz edilen yüklenilen ve indirilecek KDV listelerinde sahte veya yanıltıcı belgeden kaynaklı herhangi bir indirim olmadığının tespiti şartı getirilmiştir.
Olumsuz Rapor Tanımı: Sahte veya yanıltıcı belge düzenleme/kullanma tespiti olan raporlar "Olumsuz Rapor" olarak kabul edilir.
3. Olumsuz Rapor/Tespit Kriterlerinin Netleştirilmesi
Tebliğ, haklarında SMİYB (Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge) düzenleme veya kullanma tespiti bulunan mükelleflerin iade taleplerinin nasıl karşılanacağını detaylandırıyor.
4. Sahte Belge Kullanma Tespiti Olanlar (Kullanıcılar)
Haklarında sahte belge kullanma VİR (Vergi İnceleme Raporu) veya İhtiyati Tahakkuk/Haciz uygulanmasını gerektirecek tespit bulunan mükelleflerin KDV iade talepleri aşağıdaki gibi sonuçlandırılır:
Teminatın Çözülmesi: Teminat karşılığı yapılan iadelerde, teminat, iadeye esas işlemlere ilişkin düzenlenen VİR'de olumsuzluk bulunmaması koşuluyla çözülür.
5. Olumsuz Durumun Kaldırılması
Mükellefin, hakkında düzenlenen olumsuz raporun kesinleşmemiş olması durumunda, bu durumun iade işlemlerine olan etkisinin ortadan kaldırılması için bazı şartlar sunulmuştur. Örneğin, mahkeme kararı, uzlaşma veya pişmanlık yoluyla olumsuzluğun giderilmesi gibi.
6. İade Hakkı Doğuran İşlemler Listesi ve SMİYB Etkisi
Yeni sistemde, mükellefin vergisel uyum seviyesini belirleyen bir puanlama mekanizması olsa da, sahte belge kullanan mükellefler için iade sürecinde özel ve kısıtlayıcı hükümler devreye girer.
Sahte Belge Kullanma Şüphesi Olan Durumlar:
Eğer iade talebinde bulunan mükellefin ihracat veya diğer iade hakkı doğuran işlemleri dolayısıyla ibraz ettiği yüklenilen KDV listesinde, sahte belge düzenleme veya kullanma tespiti olan mükelleflerden mal/hizmet alındığı tespit edilirse:
Bu KDV tutarları, iade edilecek tutardan çıkarılır.
Bu kısım için iade talebinin yerine getirilmesi, mükellefin bu belgelerle ilgili olarak özel esaslara tabi tutulması (yeni tebliğde bu ifade kaldırılsa da, uygulanan mekanizma özel bir incelemeyi gerektirir) ve inceleme sonucunda olumsuzluğun kaldırılması şartına bağlanır.
7. Vergisel Uyum Seviyesine Dayalı İade Sistemi (Vergi Güvenlik Sertifikası)
52 Seri No.lu KDV Tebliği'nin en büyük yeniliği, Özel Esaslar yerine Vergisel Uyum Seviyesi konseptini getirmesidir. Bu, dolaylı olarak sahte belge kullanma fiilinin bir mükellefin ne kadar "güvenilir" olduğunu gösteren ana bir kriter olacağı anlamına gelmektedir.
Puanlama: Mükellefler, geçmiş performansları (zamanında beyan, ödeme, borç durumu, aktif büyüklüğü, istihdam, haklarında SMİYB raporu bulunmaması) dikkate alınarak puanlanır.
Hızlı İade: Yüksek uyum seviyesine sahip mükelleflere (Vergi Güvenlik Sertifikası sahipleri), iadeleri daha hızlı ve teminatsız olarak yerine getirilir.
Düşük Uyum: Sahte belge kullanan veya düzenleyen mükellefler ise en düşük uyum seviyesinde kabul edilir ve iade talepleri yüksek teminat veya zorunlu VİR (Vergi İnceleme Raporu) koşullarına tabi olur.
Sonuç olarak, 52 Seri No.lu KDV Genel Uygulama Tebliği, 31 Ekim 2024 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanmıştır ve KDV iade sisteminde önemli yapısal değişiklikler getirmiştir. Sahte belge kullanımına karşı mücadeleyi sıkılaştıran ve iade mekanizmasını mükellef uyum seviyesine göre farklılaştıran yeni bir dönem başlamış olmak ile birlikte, 52 Seri No.lu KDV Tebliği, sahte belge kullanan mükellefler için eski sistemdeki "Özel Esaslar" uygulamasını kaldırarak yerine vergisel uyum seviyesini merkezine alan yeni bir KDV iade sistemi getirmiştir. Ancak bu yeni sistemde de sahte belge kullanma tespiti, bir mükellefin en düşük uyum seviyesine düşmesine, dolayısıyla KDV iadelerini en zor ve teminatlı koşullarda almasına neden olan en kritik faktör olmaya devam etmektedir.
