Ergenlik dönemi, çocukların her anlamda bir değişim içerisinde olduğu bir dönemdir. Hem bedensel hem duygusal hem de zihinsel olarak geliştiği, değiştiği bir süre olarak görülebilir. Bu süre içerisinde çocuğumuzda daha önce karşılaşmadığımız davranışlar, hiç tanık olmadığımız sözler veya eylemler gözlemleyebiliriz. Bununla beraber aileyle çatışmalar, tartışmalar başlayabilmektedir. Bu dönemde aile ve çocuğun en çok çatıştığı konulardan biri de karşıt gelme, karşı çıkma ve ya reddetme davranışları olabilir. Çocuk ergenlikle beraber tüm dünyaya karşıdır. Otoriteye bir başkaldırı söz konusudur.

Aile bu süreçte ‘ beni hiç dinlemiyor, sözümden çıkmayan çocuk artık dediklerimin tam tersini yapar oldu, en ufak bir şeye bile hayır diyor oysa biz onun iyiliğini düşünüyoruz’ gibi şikâyetlerde bulunabiliyor ve haliyle değişen şeylerin karşısında kaygılanmaya başlayabiliyor.

Karşıt gelme davranışında en çok gözlemlenen şeyler; inat, her şeye hayır deme, sürekli olumsuz olma durumları olabilir.

En belirgin görünen davranışlar;

• Kabul edilebilir bir duruma ya öneriye bile direkt, kesin bir dille hayır demek
• Bilerek ve isteyerek karşısındaki insanı sinirlendirmek
• Sürekli inatlaşmak, kin gütmek, düşmanca davranmak, intikam almaya çalışmak
• Israrlı bir şekilde sınırları zorlamak, sözel olarak saldırganlık göstermek
• Kendi yanlışları için başkalarını suçlamak
• Otoriteye düşman olmak ( baba, anne, öğretmen vs)
• Genellikle yetişkinlerle laf dalaşına girmek

Bu ve benzeri belirtiler karşıt gelme davranışlarının habercisi olabilir.

Ergenlik döneminde karşıt gelme davranışının nedenleri neler olabilir?

• Aile içerisinde ilgi eksikliğinin olması
• Aile içi çözülemeyen çatışmalar
• Ebeveyn davranışlarının tutarsız olması
• Yakın çevrede şiddete meyilli ve toplumla uyumsuz insanların olması
• Çevresinde yaşanılan olayların gereğinden fazla içselleştirilmesi

Gibi nedenlerden kaynaklı olabildiği gözlemlenmiştir.

Bu gibi durumlarda genellikle ebeveyn ne yapacağını şaşırmakta ve her yolu denemeye çalışmaktadır. Ceza, ödül, görmezden gelme gibi durumlar genellikle işe yaramamakla beraber çocukla aradaki ilişkiyi tamamen koparmaya yardım eder.

Böyle bir durum içerisinde aile ne yapmalı?

Karşıt gelme davranışlarında ailenin rolü çok büyüktür ve en büyük rol modellerden biridir. Ailenin koyduğu kurallar ve sınırlar, bu kurallar karşısındaki tutarlı tavırları bu davranışların azalmasında etkili olabilmektedir. Karşıt gelme davranışı olan ergenlerde önce ebeveynin kendini sorgulaması gerekmektedir. Çocuğa karşı olan davranış ve tutumları nasıl, iletişim yöntemleri ve bu yöntemlerde doğru ya da yanlış olan neler var bunların belirlenmesi gerekmektedir. Çocuğun örnek alabileceği olumlu ve uyumlu davranışlar sergilenerek sağlıklı bir rol model olmak gerekmektedir.

Aile bu davranışlarla başa çıkamadığı zamanda bir ruh sağlığı uzmanın destek alarak hem çocukta hem de aile içersinde yaşanılan problemleri daha sağlıklı gözlemleyebilir hem de süreci daha kolay ve sağlıklı atlatılabilir duruma getirebilir.