*Deprem, ani gelişen doğal afetlerden. Diğer ani gelişen afetler ise sel, toprak kayması, çığ, fırtına, volkan ve yangın. İnsan kaynaklı afetler ise nükleer kazalar, taşımacılık kazaları, endüstriyel kazalar, aşırı kalabalıktan meydana gelen kazalar, göçmenler ve yerlerinden edilenler vb. Deprem ile ilgili yazı önceden yazdığım için bu hafta çok deprem demeyeceğim. Richter ölçeği hesaplamasıyla bu afet çok büyük. 7 büyüklüğündeki bir deprem, 6 büyüklüğündeki bir depremden 1 birim (ya da %16.6) büyük değil, 10 kat (ya da %1000) büyüktür. Hem deprem için hem de kazalar için kullanılacak izolatör yani tampon bundan sonraki afet ve kazalar için ciddi bir koruma sağlayacaktır.

**İzolatör kelime anlamıyla yalıtım demektir. Binalarda kolonlar arasına konulan izolatör gücü emerek hasarı azaltıyor. Tırların arkasına izolatör konarak trafikte olan ciddi ölümlü kazaları azaltabiliriz. Tarihin bütün dönemlerinde deprem bölgelerinde kurulmuş olan medeniyetler, deprem sorununa çözümler aramışlardır. Tabii ki günümüzde bizim anladığımız anlamdaki sismik izolasyon teknolojisi gibi olmasa da binaların, depremin yataydaki sarsıcı etkisinden korumak için bazı yöntemler düşünmüşlerdir. Bunun bazı örneklerini ülkemizde de görmek mümkündür. Örneğin Dikilitaş anıtının altındaki kaide normal bir kaide değildir. Birbirinden bağımsız iki kaide ve köşelerde granit taşlardan oluşmaktadır. Bu aslında yer sarsıldığı zaman bu anıtın sarsılmaması için alınmış bir önlemdir. Modern anlamda ise sismik izolasyon teknolojisi 1980’lerde öncelikle Japonya ve Yeni Zelanda’da kullanılmaya başlanmış ve sonrasında diğer deprem bölgelerinde kullanılmaya devam edilmiştir.

*** https://web.itu.edu.tr/sariero/dinleme.html Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde yaşanan deprem sonrasında arama kurtarma çalışmaları devam ediyor. Enkaz altında kalan insanlara ulaşmak için İstanbul Teknik Üniversitesi, internetsiz çalışan enkaz dinleme uygulaması geliştirdi. İTÜ müzik ileri araştırmalar merkezi tarafından enkaz dinleme uygulaması adıyla çıkan uygulaması geliştirildi. Ücretsiz olarak sunulan uygulama sayesinde internet bağlantısı olmadan enkaz altında kalan insanlar tespit edilebiliyor. Uygulama yapılan frekans ayarı sayesinde insan sesi diğer dış seslerden ayırt edilebiliyor.

Birçok firma, sivil toplum kuruluşu bölgeye yardım için malzeme göndermeye devam ediyor. Bir diğer taraftan insanlar ise Ahbap, AFAD gibi kuruluşlara bağış yapıyor. Sosyal medyada ise insanların sesleri yetkililere duyurulmaya çalışılıyor. Bu ortamda en büyük sorun ise bilgilerin düzensiz olması. Bu sorunu çözmek için https://deprem.io/ isimli bir site geliştirildi. Bu site sayesinde deprem bölgesindeki hem ihtiyaç sahiplerine hem de enkaz altında kalanların yeri daha düzenli bir şekilde listelenebiliyor. Siteyi tasarlayanların yaptığı açıklama paylaşacağınız yardım, destek taleplerinde yer alan isim, soy isim, telefon ve adres gibi kişisel veriler, tarafımızca oluşturulan ve sunucuları yurtiçi ve yurtdışında bulunan veri tabanında toplanarak, AFAD, Akut, Kızılay gibi yetkili arama kurtarma kuruluşlarının yanı sıra destek ve yardım taleplerini karşılayabilecek sivil toplum kuruluşları ile kişisel veri işleme amacı ile sınırlı olarak paylaşılacaktır. Bu platform kar amacı gütmeden imece usulü bilgi paylaşımı için geliştirildi, hiçbir kurum ve kuruluşla ilişiği yoktur. Gerektiğinde yetkili merci ve kurumlara bilgi sağlanabilir ve iş birliği yapılabilir. şeklinde. Yani site hiçbir kar amacı gütmüyor ve sadece ihtiyaç sahiplerinin sesini duyurmaya çalışıyor. Tasarımsal olarak da oldukça basit olan siteyi kullanmak için yapmanız gereken ilk şey https://deprem.io/ adresine giriş yapmak. Daha sonra eğer yardıma ihtiyacınız varsa Yardım Al menüsünden hangi konuda yardım almak istediğinizi seçebilirsiniz. Seçtikten sonra karşınıza çıkan ekrana adresinizi ve bilgilerinizi yazmanız yeterli olacaktır.

****Sonuç olarak; Deprem, etki olarak ani olsa da insani olarak yıllara yayılan bir afettir. Psikolojiyi bozacak her şeyden kaçıp izolatör her yerde kullanılmalıdır. Teknolojik olarak yapılan 2 uygulama 1 insana bile yardımı olursa başarılıdır. Ülkemizde faaliyet gösteren gsm operatörleri sınıfta kaldılar. 4,5G olan ülkemizde 5G veya 6G nasıl gelecek.