Dünyada etkisi altına almadığı ülke kalmayan, 4 binden fazla insanın ölümüne yol açan virüsü Dünya Sağlık Örgütü pandemi ( küresel bir salgın) olarak ilan etti.

Pandemi olmanın 3 şartı var. Yeni bir virüs olacak. İnsana kolay bulaşabilecek. İnsandan insana bulaşacak.

Pandemi etkisi bakımından yeni bir gelişme, borsalarını da vurdu.

Bu virüsün Türkiye’ye bulaşmaması mucizeydi.

Üstelik bir turizm ve transit geçiş ülkesi.

Nitekim ilk vaka yurtdışından dönen bir vatandaşımızda ortaya çıktı. Tam da Dünya Sağlık Örgütü tarafından salgın olarak tanımlandığı günde Türkiye’de de ortaya çıktı.

Virüs insan sağlığı ve insan yaşamı dışındaki ilk ekonomik sonuçları ise havayollarına, taşımacılığa ve turizm sektörüne oluyor. Hizmet sektörü ile devam ediyor.

***En büyük etkilenen turizm

Sezonunu açılışı nisan sonuna ertelendi.

Virüsün ortaya çıktığı gün, ocak ayı ödemeler dengesi yanında hizmet ticaret istatistikleri çerçevesinde 2013-2019 ödemeler dengesi verileri de revize edildi. 6 yılda cari denge +44 milyar$ revize oldu. 2019 yılındaki 1.7 milyar $ cari fazla da 8 milyar $ fazla olarak revize oldu.

30 milyar $ ile turizm, 16 milyar $ taşımacılık gelirlerinin önemli payı var.

Bu yıl için 58 milyon turist ve 40 milyar $ gelir bekleniyordu.

Cari açık tahmin edilenden büyük olacak, ya da daha az döviz kazancı daha az ithalatı gündeme getirecek ve büyümeyi sınırlandıracak.

***Hizmet gelirleri de azalacak

Virüsün turizm gelirlerini olduğu kadar hizmet gelirlerini de azaltıcı rol oynayacağı açık. Turizmden sonra ikinci büyük hizmet geliri kalemi taşımacılık ki, Türkiye’nin dış ticaretine ve küresel ticarete doğrudan bağlı.

Bazı komşularla sınırlar kapalı, bekleyen tır ve kamyon sayıları fazla.

***İhracat

Çin’den sonra virüsten canı en çok yanan İtalya da en çok ihracat yaptığımız 2. ve en çok ithalat yaptığımız 6. ülke durumunda. Virüs vurgunu ve karantina altında olduğundan ihracat ve ithalat kabiliyetini kaybediyor.

Ukrayna da dünden itibaren ülke çapında karantina uygulayan ülkelere katıldı. Diğer komşumuz İran’la sınır zaten önceden kapatıldı. Irak’la kapalı. Suriye ile malum.

Bu şartlardan sadece turizmde kayıp yaşayarak çıkamayız. İhracatta da zorlanabiliriz. İSO İhracat İklimi Endeksi 50.4 ile tam olarak sınır değer olan 50’ye inmiş durumda. 50’nin altı daralmaya işaret edecek. Veri şubat ayına ait ve ocak ayında 51.1 düzeyindeydi. Mart ayında gerçekler çerçevesinde ortaya daha kötü bir tablo çıkacağını söylemek mümkün.

***Büyümek

Virüs bize geç geldi ama korkusu önceden düştü. Finansal piyasaları da itibaren etkiledi.

İhracat, taşımacılık, turizm, havacılık gibi bazı sektörlere olan baskın etkisiyle virüs üretimi de, tüketimi de olumsuz etkileyecek.

Pazarlar küçülüyor, seyahatler kısıtlanıyor ve sınırlar kapatılıyor. Dünya ekonomisi de küçülüyor.

Sonuç olarak;

Virüs, tedbir alınarak kolayca atlatılacak bir durum.

İnsanların %81’i ayakta atlatıyor. %14 hafif etkilenerek atlatırken sadece %5 ölüm ile sonuçlanıyor.

Korkunun sebebi %5 bile değil. Kronik rahatsızlık, yaş ve önlem almamak etkiliyor.

2020 aşı ortaya çıkana kadar tedbir alarak hayatımıza devam edeceğiz.

Organik ürünler kullanmak gerekiyor.