Yüce Allah yaşadığımız şu dünya hayatında insana, sayısız nimetler vermiş, ilahi lütuflarda bulunmuştur. Başta annemiz, babamız, çocuklarımız, eşimiz, dostumuz, temiz hava, su, tabiat, yiyecekler vb. gibi sayamayacağımız kadar nimetlerle ödüllendirilmişizdir. Nitekim bir ayette şöyle buyrulur: “Allah’ın nimetlerini saymaya kalksanız sayamazsınız.” (Bkz. Nahl 18). İşte bizlere sunulan çeşitli nimetlerin başında, sağlığımız gelmektedir. Kanuni Sultan Süleyman’ın dediği gibi:

Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi

Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi.

En büyük devlet, sağlıklı bir yaşama sahip olmaktır. Huzurlu, mutlu ve rahat bir hayat geçirmenin en temel yolu, beden ve ruh yönüyle sağlıklı olmaktan geçmektedir. Bundan dolayı Hz. Peygamber (a.s): “İki nimet vardır ki, insanların çoğu bu nimetleri kullanma konusunda aldanmıştır. Bunlar; sıhhat ve boş vakittir”; bir başka rivayette ise: “Beş şey gelmeden önce beş şeyi ganimet bil: İhtiyarlığından önce gençliğini, hastalanmadan önce sıhhatini, fakirliğinden önce zenginliğini, meşgul zamanlarından önce boş vakitlerini ve ölümünden önce hayâtını!” buyurmuşlardır. Bu her iki rivayette de Hz. Peygamber (a.s), bize, sağlıklı bir hayat sürdürmemiz için öncelikle sağlığı koruma, ikincisi ise, hastalandığımız takdirde tedavi olma yolunda çaba sarf etmemiz gerektiğini öğütlemiştir.

Eskilerin deyimiyle “hıfzu’s-sıha/koruyucu hekimliğin” yolları nelerdir? Bunların başında temizlik, dengeli beslenme, sağlığa zarar verici şeylerden kaçınma ve bulaşıcı hastalıklardan uzak durmak gelmektedir. İslam’ın ilk yıllarında inen bir ayette, Hz. Peygambere hitap edilerek “temizlen” buyrulmuştur. (Müddessir 4). İslam dini temizliği, sağlıklı insan hayatının temel unsurlarından birisi olarak görmüştür. Hatta bir rivayette Hz. Peygamber de: “Temizlik imanın yarısıdır” buyurmak suretiyle, temizliğin birey ve toplum hayatında önemine işaret etmiştir. Namazın farzlarından birisi hadesten temizlik, diğeri ise, necasetten temizliktir. Bir temizlik türü olan hadesten taharet, kişinin boy abdestini gerektiren bir durum ortaya çıktığı zaman boy abdesti alması, ayrıca, beş vakit namaz, bayram ve Cuma namazları gibi her türlü namaz için abdest almak bu kapsam içerisine girer. Necasetten temizlik ise, bir Müslümanın bedenini, namaz kılacağı yeri ve elbiselerini temiz tutması demektir. Ayrıca, uykudan uyanıldığında yemekten önce ve sonra elleri yıkamak, ağız ve diş temizliğine önem vermek, kasık ve koltuk altlarını temiz tutmak gibi davranışlar, temizlik kapsamı içerisine girer. Bütün bunlar sağlığı korumanın öncülleridir.

Öte yandan, coğrafi muhit ve şartların, canlıların sağlıklı yaşamı üzerinde büyük tesirleri vardır. Beden temizliğinin yanı sıra, evimizin, iş yerlerimizin, sokak ve çarşılarımızın temiz tutulması gerekir. Hava, su ve çevrenin temiz olduğu bir ortamda hayat sürme sağlıklı yaşam açısından son derece önemlidir. Bunlarla birlikte, insan sağlığına etki eden faktörlerin başında dengeli beslenme gelir. Kur’an-ı Kerim’e göre dengeli beslenme ile insan ömrü arasında yakın ilişki vardır. Nitekim bir ayette bu ilişki şöyle anlatılır: “Biz onlara ve babalarına iyi geçimlik verdik. Ömürleri de uzadı.” (Enbiya 64; ayrıca bkz. Hud 3:Hadid 16). Bu ayetlerde geçen meta’ kavramının iyi geçimlik anlamına geldiği bilinmektedir. Helal olan nimetlerden yeme ve içme konusunda ölçülü olmak gerekir. İslam, hastalığa yakalanmamak için koruyucu hekimliğe uygun hareket etmemizi istemiştir. Kur’an’da: “Yiyiniz, içiniz ama israf etmeyiniz. Allah israf edenleri sevmez” (A’raf 31), ayetinde geçen “israf etmeyiniz” tabiri, sosyal hayatta savurganlığa bir uyarı anlamına gelirken, dengesiz beslenme alışkanlığına yol açıcı yeme ve içme konusunda da bir uyarı niteliği taşımaktadır. Günümüzde en yaygın şikâyetlerden birisi de fazla kilolardan kaynaklanmaktadır. Hatta bilinçsizce yemek tüketiminden kaynaklanan obezite, çağın hastalığı olarak kabul edilmektedir. Aşırı kilolar, birçok hastalığa yol açabilecek riskler taşımaktadır.

Sonuç olarak sağlıklı yaşam her şeyin başıdır. Ayrıca sağlıklı yaşam konusunda tedbirli olmak, Hz. Peygamber (a.s)’ın sünnetine uygun bir davranıştır. Sağlığımızı korumaya rağmen yine de hastalanırsak, tedavi olmak için doktora gitmeliyiz. Çünkü her hastalığın bir tedavi usulü vardır. Çaresine bakmak gerekir. Bu konuda, tedbirli olmalı ve takdiri de Allah’a bırakmalıyız. Unutmayalım ki bedenimiz bize Allah’ın bir emanetidir. İbadetlerimizi doğru ve kurallarına uygun bir şekilde yerine getirmek de beden sağlığı ile ilgilidir. O halde İslam bizden hem sağlığımızı korumayı ve hem de hastalandığımız zaman tedavi olmayı ister.