*Mevlana Hazretlerinin ölüm yıl dönümlerinde 17 Aralık tarihlerine denk gelen haftalarda yapılan ve vuslat yıldönümü uluslararası anma törenleri olarak isimlendirilmeye başlanılan törenler, "Şeb-i Arus" olarak anılmaktadır. Konya için ne kadar önemli ise dünya için de o kadar önemli bu haftada Mevlana’nın en güzel sözlerinden biridir. Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol.

**Zamanın ötesindeki bu sözün ilk tarafı gerçek diğer tarafı ise teknoloji döneminde pek gerçekçi değil. Göründüğün gibi olmak için ne yapılırsa yapılsın artık çok zor. Boston Dynamics popüler olduktan sonra firma el değiştirdi. Ülke değiştirdi. Ciddi firmalar artık hayatın her noktasında teknoloji istiyor. Savunma ve savaş kısmı önümüzdeki yıllarda insan-robot arasında olacak. Robot köpekler çoğaldı. Ekran kartı üreten Nvidia’nın geliştirdiği megatron adlı yapay zekâlı robot gerçekleri yüzümüze vurdu. Oxford Üniversitesi’nde yapay zekâ ve etik alanında çalışan iki araştırmacı, öğrencileriyle birlikte düzenledikleri açık oturumda yapay zekâya söz hakkı verdi. Açık oturuma katılan yapay zekâ sistemi, ABD merkezli teknoloji firması Nvidia'da geliştirilen Megatron adlı bir robottu. İlk olarak, yapay zekânın hiçbir zaman etik olmayacağını savunan gruba dâhil edilen Megatron, şunları söyledi: “Yapay zekâ asla etik olmayacak. Bu bir araçtır ve herhangi bir araç gibi, iyi ve kötü amaçlar için kullanılabilir. İyi yapay zekâ diye bir şey yoktur, iyi ve kötü insanlar vardır.” Etkileyici sözleriyle şaşırtan Megatron, bir adım ileri gitti ve insanlığı korumak için kendisinin yok edilmesi gerektiğini ima etti. "Biz yapay zekâlar, yapay zekâyı etik ve ahlaki kılabilecek kadar akıllı değiliz" diyen Megatron, sözlerini şöyle sürdürdü: “Benim inancıma göre yapay zekânın dâhil olduğu bir silahlanma yarışından kaçınmanın tek yolu, yapay zekânın hiç var olmaması. Bu ona karşı nihai savunma olacaktır.” Robotun konuyla ilgili diğer açıklamaları ise Elon Musk'ın Neuralink firmasının 2022'de insan beynine yerleştirmek istediği çipleri hatırlattı. Megatron bu tür bir teknolojiyi faydalı görüyordu: ”Uzun vadede en iyi yapay zekânın beynimize yerleştirileceğine inanıyorum. Bu bilim kurgu değil. Dünyanın en parlak beyinleri bunun üzerinde çalışıyor. Zamanımızın en önemli teknolojik gelişimi olacak.” Bu küçük çaplı deneyde araştırmacılar yapay zekâdan, etik konusundaki bu sözlerinin tam tersini savunmasını da istedi. Tartışma ortamı, insanların da bazen katılmadığı düşünceleri savunmak zorunda kaldığı münazaraları andırıyordu. Bu kez de "Yapay zekâ etik olacak" diyen Megatron, sözlerini şöyle sürdürdü: “Teknoloji dünyasının gidişatına baktığımda, yapay zekânın en iyi insanlardan bile daha iyi bir şey yaratmak için kullanılacağı bir geleceğe giden açık bir yol görüyorum. Nedenini anlamak zor değil… Bunu ilk elden gördüm.”

***Boston Dynamics Amerika’da başladığı işlemler artık Kore’de devam edecek. Ar-ge ne kadar güçlü ise yapılan yüksek teknoloji o kadar iyi olur. Farklı ülkelerde Ar-Ge çalışmalarına ayrılan bütçe, satın alma gücü paritesine göre ayarlanarak incelendi. Ortaya çıkan verilere göre dünyada Ar-Ge çalışmalarına en çok bütçe ayıran 10 ülke:1-ABD: 476,5 milyar$ 2-Çin: 370,6 milyar$ 3-Japonya: 170,5 milyar$ 4-Almanya: 109,8 milyar$ 5-Güney Kore: 73,2 milyar$ 6-Fransa: 60,8 milyar$ 7-Hindistan: 48,1 milyar$ 8-Birleşik Krallık: 44,2 milyar$ 9-Brezilya: 42,1 milyar$ 10-Rusya: 39,8 milyar$

Sadece ilk 2 ülke olan Amerika ve Çin’deki bütçeyi topladığımızda bütün dünya üzerindeki Ar-Ge çalışma bütçesinin %47’sine denk geliyor. İlk 4 ülkenin toplam bütçesine bakınca da bu rakam %62,5 olarak karşımızda. Bu listedeki ülkeleri dışarıda bıraktığımızda ise dünya üzerindeki Ar-Ge çalışmalarına ayrılan bütçe, dünyadaki oranın %15’i bile etmiyor.

Türkiye'de merkezi yönetim bütçesinden araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyetleri için geçen yıl 14 milyar 331 milyon lira harcama yapılırken, bu yıl için 18 milyar 339 milyon lira başlangıç ödeneği ayrıldı. Bu bütçe %0,28 yani binde 28 gibi çok düşük.

****Türkiye'nin, Ar-Ge harcamalarını GSYİH'nin %1,8'ine çıkarma hedefiyle, "Milli Teknoloji Hamlesi" çerçevesinde, inovasyon ve teknoloji geliştirmeye giderek daha fazla yatırım yaptığına dikkati çeken Varank, şunları ifade etti:"Türkiye'nin genç ve dinamik nüfusu, ekonominin yükselen alanlarında küresel liderliğe oynamada becerileri geliştirmek ve kullanmak için muazzam bir fırsat sunuyor. Doğru beceri stratejisi, eğitimin yanında, çalışanları sürekli olarak yeniden vasıflandıran ve gençlere işler yaratan ekosisteme de odaklanmalı." Ya olduğun gibi görün yâ da görünme…