12 Ekim tarihinde HSYK seçimleri yapılacak. İlk kez HSYK seçimleri ülke gündemini bu kadar meşgul etmekte. Bunun sebeplerini aşağıda irdeleyeceğiz. Önce neden ve nasıl HSYK için seçim yapılacağını belirtelim.

AK Parti aleyhine anayasa mahkemesinde açılan kapatma davası sonrası AKP başta Anayasa Mahkemesi olmak üzere yüksek yargı ile bir dizi düzenlemeye gitmeye çalışmıştır. Bu çerçevede Anayasa Mahkemesi ile Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunda hem üye sayısını arttırmış hem de  üye seçilmeye dair alternatifleri çoğaltmış böylece daha çoğulcu bir yapıya kavuşturmaya çalışmıştır.

2010 referandumunda HSYK ile ilgili değişiklikler yapılmış ve sonrasında bu değişikliklere uygun olarak 6087 sayılı kanun kabul edilmiştir. HSYK'nın yapısı bu referandum ile köklü şekilde değiştirilmiştir. 2010 referandumu ile 7 kişiden oluşan HSYK üye sayısı 22 kişiye çıkarılmıştır. Eski düzende 7 kişiden oluşan HSYK'nın Adalet Bakanı ile Adalet Bakanlığı Müsteşarı kurulun doğal üyesi kabul edilmiş ve Adalet Bakanı'nın kurulun başkanlığını yürüteceği, kendisinin bulunmaması halinde bu görevin müsteşar tarafından yerine getirileceği kabul edilmişti. Bakan ve bir nebze de müsteşar siyasetin daha dar bir tanımlama ile hükümetin kurula etki edebileceği bir alanı tahdit etmekteydi. Kalan 5 üye ise Yargıtay ve Danıştay genel kurulları tarafından atanmaktaydı.

Kurul içinde siyasetin etkisi en fazla 2 üye ile sınırlı kalmakta, buna karşı bürokrasinin 5 adayı belirleme imkanı bulunmakta idi. Bu durumda da kurulda çoğunluk bürokrasinin etkisi altında olmaktaydı. Ayrıca siyasilerin konuya vukufiyetleri ve diğer işlerinin yoğunluğu da düşünüldüğünde kurul kararları tamamen yüksek Yargı'dan gelen üyeler tarafından alınmaktaydı. 5 kurul üyesi de Yargıtay ve Danıştay Genel Kurullarınca resmi ideolojiyi en sıkı savunacaklar arasından seçilmeye çalışılarak Yargı'nın malum tavrı oluşturulmuştu. Buna karşı çoğulculuğu getirmeye çalışan hükümet bu sefer de seçimlerde organize olabilen bir yapıya karşı HSYK ve yargı kıskacında kendini hissediyor.

Eskiden 7 üye ile oluşan kurul son halde 22 asıl ve 12 yedek üyeden oluşmaktadır. HSYK üç daire hâlinde çalışmakta olup, Adalet Bakanı yine Kurulun Başkanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesi olarak eski kanun dönemindeki şekilde devam etmektedir. 2010 sonrası dönemde ise Kurul; Bakan, Adalet Bakanlığı Müsteşarı, Cumhurbaşkanınca seçilecek dört asıl, Yargıtaydan seçilecek üç asıl ve üç yedek, Danıştaydan seçilecek iki asıl ve iki yedek, Türkiye Adalet Akademisinden seçilecek bir asıl ve bir yedek, birinci sınıf olan adlî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek yedi asıl ve dört yedek ile birinci sınıf olan idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek üç asıl ve iki yedek üyeden oluşmuştur. İşte 12 Ekim'de hakimler arasında yapılacak seçimle kurulun önemli sayıda üyesi belirlenecektir.

Gündemi bu kadar meşgul eden HSYK ne iş yapar? 6087 sayılı kanunda HSYK'nın görevleri şu şekilde belirlenmiştir;

Bakanlığın, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlamak.

Hâkim ve savcılarla ilgili olarak;

1) Mesleğe kabul etme,

2) Atama ve nakletme,

3) Geçici yetki verme,

4) Her türlü yükselme ve birinci sınıfa ayırma,

5) Kadro dağıtma,

6) Meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme,

7) Disiplin cezası verme,

8) Görevden uzaklaştırma, işlemlerini yapmak.

Genel olarak hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, tüzük, yönetmelik ve genelgelere (hâkimler için idarî nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetlemek; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hâl ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını araştırmak ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemlerini yürütmek.

Yargı yetkisinin kullanımına ilişkin hususlar hariç olmak üzere hâkimlerin idarî görevleri ile delilleri değerlendirme ve suçu niteleme yetkisi hariç olmak üzere savcıların adlî görevlerine ilişkin konularda genelge düzenlemek.

Yargıtay ve Danıştay'a üye seçmek.

Hâkim ve savcıların tüm özlük işleri yerine getirmek gibi konular HSYK'nın görevleri arasındaydı.

Hülâsa HSYK çok önemli yetkileri olan bir kuruldur. Hele Türkiye gibi yargı bağımsızlığını ve tarafsızlığını tam olarak asla sağlayamamış bir ülkede bu tip bir kurumun önemi daha da artmaktadır.